Зымæг уæлдай стырдæр æнамонддзинæдтæ хаста ивгъуыд дуджы. Уæд афæдзы ацы афон бæрæг карздæр уыдис, уарыд фылдæр мит æмæ уазал, хъызт бонтæ дæр фылдæр уыдысты. Уыимæ ивгъуыд дуджы хæхбæсты цардис бæрæг фылдæр адæм æмæ сæ бар-æнæбары хъуыдис æвзарын митзæйты тасдзинад, сыхæйсыхмæ, хъæуæй-хъæумæ фæндæгтæ гæрдын. Бирæ хъæутæн æддаг дунеимæ  къуыригæйтты, мæйгæйтты бастдзинад нал уыд, æгæрыстæмæй сæ фосы дон дарынмæ дæр нал уагътой, æмæ сын скъæты дардтой митдон. Адæм кæд сæхи хъахъхъæдтой митзæйтæй, уæддæр-иу æрвылзымæг дæр æрыхъуыстой, зæйласт чи фесты, ахæмты тыххæй хабæрттæ. Уымæй дæр æр-мæст хицæн зæйластытæ нæ, фæлæ æнæхъæн хъæуты тыххæй дæр. Ирон адæмы историйы бирæ уыд ахæм цаутæ, уымæ гæсгæ-иу адæм хъынцъымгæнгæ дзырдтой, зæгъгæ, ирон адæм фыдæлтæй фæстæмæ æрвылзы-мæг дæр зæйæн удгоймаджы хардзæй фидынц уæззау хъалон. Æмæ, æцæгæйдæр, нæ адæмы цардыл дæ цæст ахæсс, уæд дзы фенæн ис иуæй иннæ уæззаудæр, кæуинагдæр хабæрттæ.

Абон дæр сæ нæ рох кæны Джусойты хъæуы митзæйы фæласт. Ирон адæммæ ис иу хорз миниуæг: зонынц зын сахаты кæрæдзийы æнцой балæууын. Уæд зæйластыты миты бынæй скъахынмæ адæм цыдысты бархийæ, ничи сæм хатыд, ничи сæ хæсджын кодта, афтæмæй цыдысты алы хъæутæй, алы кæмттæй фæдисы.

Машхарагомы, Цбойы хъæуы Козаты бинонты зæйы фæласт арвы нæрдау айхъуыст алырдæм. Адæм сыл цæссыгкалгæйæ тынг фæхъыг кодтой. Уæд канд нæ горæты цæрæг адæм нæ, фæлæ Ирыстоны алы рæттæй æрæмбырд сты фæстаг хæрзбон сын зæгъынмæ.

25 азы рацыд, 1992 азы митзæй йæ хъæбысы æнæнхъæлæджы куы аныуæрста нæ адæмы иузæрдион патриоттæ –  Коцты Гри æмæ Сагкаты Валерийы, уæдæй фæстæмæ. Гри тагъд кодта хæстæй æфхæрд æмæ фæлмæцыд адæмæн цæмæй истæмæй феххуыс уыдаид, уый тыххæй. Уый цыд ног ныфсыты фæдыл.

…Нармæ хæстæг машинæ æрлæууыд: цалдæр боны дæргъы хæхты цы бирæ зæйтæ рацыд, уыдон сæ кæнон бакодтой. Фæлæ хъуыд цæуын, æмæ Гри йе ‘мбæлццæттимæ рахызтысты машинæйæ. Иу чысыл аразæй къордæй. Йемæ Сагкаты Валери дæр. Æмæ сæм раст уым æнхъæлмæ каст фыдбылыз. Митзæй афтæ æнæнхъæлæджы ныххæррæтт кодта, æмæ сæ урс мæлæт йæ быны ануæрста… Се ‘мбæлццæттæ уæлæнгай фесты миты бын – кæрæдзийы агуырдтой, къахтой. Уалынмæ сæм æххуысмæ фæзындысты æндæр бæлццæттæ дæр. Гри æмæ Валери разындысты иууыл фæстагмæдæр. Хъыгагæн, сæ дыууæ дæр удмидæг нал уыдысты.

Нæ адæмæн уæззау рис уыдис зынгæ математик Бекъойты Эдуарды бабын дæр – йæ хъæбул æмæ йе ‘мкъаимæ. Чи йæ зыдта, уыдонæй никуы ферох уыдзæн йæ ахаст йæ ахуыргæнинæгтæм, йæ радтæг адæммæ.

Джыгкайты Вадикы чи зыдта, уыдонæй никуы ферох уыдзæнис йæ рухс ном. Бæрæг хицæн кодта йе ‘гъдау æмæ адæммæ йæ уæздан ахастæй. Фæлæ йæм хъысмæт разынд æгъатыр. Фæцис уый дæр зæйы амæттаг.

Нæ адæмæй никуы ферох уыдзæнис 1993 аз дæр. Уæд адæм тынг стыхстысты. Цæрджытæн нæ фаг кодта газ, дон, электроэнерги. Ныууарыд стыр мит. Фæндаг сыхгæдта, æмæ къаддæрæй-къаддæр кодтой хæлцадон продукттæ, æртаг, медикаменттæ. Уæд Рукъæй суанг Буронмæ æрцыд 150 зæйы бæрц. Адæм хъус-хъус кодтой, зæгъгæ, зæйы бын фесты бирæ адæм. Алчи фарста, агуырдта йæ хиуæтты, бынаты сты æви нæ, уымæй. Мæ-гуырау боныгъæдтæ кæй уыдысты, уымæ гæсгæ зын уыд сæ бацагурын, фæлæ, уымæ нæ кæсгæйæ, аварион-ирвæзынгæнæн куыстытæ уагътой, æхсæвæй-бонæй агуырдтой, зæйты бын чи фесты, уыдоны. Зæйтæй сыгъдæг кодтой фæндаг. Ирвæзынгæнджытæ куыд нымадтой, уымæ гæсгæ дзы фæмард 60 адæймаджы бæрц. Кæй-иу дзы ссардтой, уыдон-иу нылластой Дзæуджыхъæумæ, стæй та-иу сæ верттæхæгыл æрластой Хуссар Ирыстонмæ. Афтæ сæ къахтой иугай-дыгай, æмæ уал дзы 3-аг февралмæ æрластой 12 марды. Се ‘хсæн уыдысты сабитæ æмæ сывæллæттæ. Зæйтæй тынг тæссаг уыд, хъуамæ сæ фехстаиккой верттæхæгæй, фæлæ сæ ныууагътой, уы-мæн æмæ зæйы бын чи фесты, уыдон хъуыд скъахын, æмæ сыл ног зæйтæ куы рацæуа æмæ сæ куынæуал ссарой, уымæй тарстысты.

4-æм февралы хуссайраг ирвæзынгæнджытæ скъахтой 4 марды, куыд дзырдтой, афтæмæй уыдон уыдысты уæзласæн машинæты шофыртæ. Уыцы бон ма верттæхæг Цхинвалмæ æрласта ноджыдæр 3 марды.

Аварион-ирвæзынгæнæн куыстыты ма цæгатæрыдгæй хайад истой краснодараг æмæ мæскуыйаг ирвæзын-гæнджытæ.

Зæйластытæ уыдысты: Пухаты Анатоли, 1958 азы гуырд, каст фæци Цхинвалы 10-æм скъола, стæй Дзæу-джыхъæуы 7-æм арæзтадон профессионалон-техникон ахуыргæнæндон, Бакойы индустриалон-педагогон техникум. Куыста йæ дæсныйадмæ гæсгæ Хуссар Ирыстоны цардуагон лæггæдты управленийы, Къуайсайы капиталон арæзтады хайады, уыд Цхинвалы 78-æм профтехахуыргæнæндоны æмæ Хъемултайы астæуккаг скъолайы ахуыргæнæг. Анатоли фæстæ нæ фæлæууыд, гуырдзы нæм куы æрбабырстой, уæд. Бирæ йæ уарзтой йе ‘мбæлттæ, чи йæ зыдтой, уыдон.

Челехсаты Иринæ – 1980 азы гуырд. 10-æм январы йыл 13 азы сæххæст. Ахуыр кодта 5-æм астæуккаг скъолайы 7-æм къласы, 2-æм музыкалон скъолайы. Зымæгон улæфтыты рæстæджы йæ йæ мадыхо Икъоты Тинæ акодта Дзæуджыхъæумæ. 1-æм февралы хъуамæ скъолайы ахуыр байдыдтаид, афоныл, дам, ныццæуæм æмæ… Дæ балгъитæг афтæ, æгъатыр зæй йын уысммæ æрæхгæдта йæ фæндаг скъоламæ, цардмæ, фидæнмæ.

Кокойты Земæ – 1961 азы гуырд. Хæххон хъæу Църуйы арвыста йæ сабибонтæ. Каст фæцис Цхинвалы 5-æм скъола. Скъолайы фæстæ Земæ каст фæци Ивановойы тынуафæн техникум, æмæ куыста Цхинвалы 131-æм профтехахуыргæнæндоны ахуыргæнæгæй.

Хъотайты Олег – 1971 азы гуырд. Чысылæй фæстæмæ алцæмæ дæр уыд æвзыгъд лæппу. Бирæ йæ уарзтой йæ райгуырæн хъæу Монастъеры цæрджытæ. Куртайы скъола каст куы фæцис, уæд бацыд Дзæуджыхъæуы хæххон-металлургион институтмæ. Фæлæ ирон-гуырдзиаг хæст куы райдыдта, уæд йæ ахуыр ныууагъта æмæ слæууыд Ирыстоны хъахъхъæнджыты æмрæнхъ. Афтæ зынд, домбæйттæконд лæппу царды æппæт зынтыл дæр фæтых уыдзæн, фæлæ æгъатыр зæй разынд тыхджындæр…

Сиукъаты Гиа – 1965 азы гуырд. Каст фæцис Цхинвалы 1-æм скъола, стæй та Тбилисы паддзахадон университеты инженерон-экономикон факультет иттæг хорз нысæнттыл. Куыста Хуссар Ирыстоны 11-æм арæзтадон-монтажгæнæн тресты, æфсæн-бетонон заводы экономистæй. Фæстаг рæстæджы кусынмæ бацыд Куйбышевы арæзтадон управленийы Хуссар Ирыстоны филиалмæ. Уыд хæларзæрдæ, æгъдауджын. Кæддæриддæр Гиа цæттæ уыд искæмæн балæггад кæнынмæ, йæ къух ын фæрог кæнынмæ.

Пухаты Юри – 1960 азы гуырд. Куатетриаг лæппу каст фæцис Зиулеты астæуккаг скъола. Куыста 2667-æм автоколоннæйы. Нæ адæмыл уæззау бонтæ куы скодта, уæд Юри арæх цыд Дзæуджыхъæумæ нæ горæты цæрджытæн продукттæ ласынмæ. Иу рæстæджы йæ Чъехы ахсгæ дæр æркодтой, фæлæ уæд аирвæзт, ныр бацис митзæйы амæттаг.

Зæгъойты Мурат – 1973 азы гуырд. Каст фæцис нæ горæты 3-аг астæуккаг скъола æмæ бацыд Хуссар Ирыстоны пединституты филологон факультетмæ. Иунæг лæппу уыд, фыдæй – сидзæр, æмæ йæ фæстæ иунæгæй баззад йæ мад…

Икъоты Тинæ – 1966 азы гуырд æмæ йæ фырт Пухаты Валери, 1989 азы гуырд. Тинæ куыста Уахтъанайы скъолайы ахуыргæнæгæй.

Тедеты Мадинæ – 1968 азы гуырд. Къуайсайы астæуккаг скъола каст куы фæци, уæд бацыд Цæгат Ирыстоны паддзахадон медицинон институтмæ. Ахуыр кодта зæрдиагæй. Фæзæгъынц, зæгъгæ, чызджы зæрдæ æхсайаг у, йæ зæрдæ рахсайдта йæ ныййарджытæм, зæгъгæ, абæрæг сæ кæнон. Фæлæ сæ нал федта…

Букуылты Витали – 1969 азы гуырд. Сæхимæ,  Арцеуы хъæуы, каст фæцис астæуккаг скъола, стæй йæ йæ хъысмæт ахаста Дзæуджыхъæумæ, уым куыста. Хъуамæ бинонтæ æркодтаид, царды йæхи фæд ныууагътаид, фæлæ уыцы бон уый рацыд йæхиуæтты бæрæггæнæг, æмæ дæ балгъитæг афтæ… 24 азы йыл хъуамæ сæххæст уыдаид…

Зассеты Лианæ – 1962 азы гуырд. Каст фæцис Къуайсайы астæуккаг скъола. Дзæу-джыхъæуы каст фæцис бухгалтеры курсытæ. Æрыздæхт фæстæмæ, æмæ æрзæткъахæн управленийы куыста кассирæй. Бирæ дзы нæ аззад, аздæхт Дзæуджыхъæумæ, бацыд заводмæ кусынмæ, радтой йын фатер дæр, хъуамæ йæм балыгъдаид. Фæлæ йæ хо фæрынчын, бæрæггæнæг æм рацыд, зæй йын йæ хойы, йæ хиуæтты феныны фадат нал радта…

Козаты Софья – 1941 азы Амбреты хъæуы гуырд. Дзæуджыхъæумæ ацыд йæ фырт Таймуразы уынынмæ. Бирæ фæцин кодтой кæрæдзийыл, фæлæ фæстæмæ куы раздæхт, уæд уый дæр фæцис митзæйы амæттаг.

Мæгуырæг, уыдон тындзыдтой… Тындзыдтой сæ хæдзæрттæм, сæ ныййарджытæм, се ‘мкъæйттæ æмæ сæ сывæллæттæм се ‘фсымæртæ æмæ сæ хотæм, хæстæджытæм æмæ сæ зонгæтæм. Тындзыдтой сæ хъуыддæгтæ бакæнынмæ, кусынмæ æмæ цæрынмæ. Фæлæ нæ зыдтой, кæй тындзыдтой мæлæтмæ…

Бестауты Валя

Тугъанты Махарбеджы конд ныв.

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.