Нартиадӕйы культты идеологи историйы фыццаг паддзахӕдты фӕзындӕн ӕрӕвӕрдта бындур

Разныхас

Ӕвирхъау хабар æрыхъуысти хæрзæрæджы дард æцæгæлон немыцаг зæххæй — Хуссар Ирыстоны паддзахады бындурæвæрæг, нырыккон ирон тырысайы автор, арийаг/ирон истори иртасынады дунеон стъалы æмæ уыимæ… политикон эмигрант Цоциты Алан Резойы фырт йæ цардæй ахицæн.
«Ныххатыр нын кæн» — фыстой æмбæстæгтæ социалон хызæгты. «Ницы нæ бон сси, нæ нын бантыст Дадайы закъоны раз рæстæгыл сраст кæнын» — йæ цæссыгтæ ныхъуыргæйæ мын загъта уыцы бон йæ уарзон хъæбул Аннæ. Фæстаг мæйты адвокат Хуыгаты Анатоли тынг архайдта Аланы политикон реабилитаци кæронмæ саразыныл, алы хъуыддагæй дæр уый бæргæ схистæр кодта, фæлæ… Ӕвӕццӕгӕн, Дунесфæлдисæг Иунæг Хуыцауы фæнд ахæм уыдис, цæмæй нæ иумæйаг аххосы уæз æххæстæй банкъарæм.
Нырма зианы æгъдау сæххæст кæнынæн рæстæг бахъæудзæн — комкоммæ авиарейстæ Германийæ нæ тæхынц, немыцаг бюрократийы алы домæнтæ банымайын дæр æнцон нæу… Бæлвырдæй зæгъæн ис, æрмæст уыцы æгъдау æххæстгонд кæй æрцæудзæн Хуссар Ирыстоны, Цхинвалы.

Абон та мыхуыр кæнæм Аланы интервью, кæцы уый радта йæ ног чиныджы рацыды фæдыл.

___

Дунейы рухс федта чиныг «Нартиада — дописьменная история цивилизации» — фондзазон куысты хатдзæг. Цоциты Алан ацы бонты исы арфæйы ныхæстæ æмæ фыстæджытæ. Цалдæр фарстайæн нын дзуаппытæ радта.

— Цавæр чиныгкæсæгæн уагъд у ацы чиныг? Æрмæст зонадон зылдтӕн уыдзæнис цымыдисаг æви рагдуджы истори иртасыны æппæт энтузиасттæн дæр?

— Ацы иртасæн фæзынд 1985 азы мæ кандидатон диссертаци «Социальная история осетин» мыхуыры рацæуыны фæстæ куыд дыккаг иртасæн афтæ. Абайты Васо йæ гъеуæд рахуыдта иттæг хорз иртæст, кæцы ирон адæмы хинымаддзинад фæуæлдæр кæндзæн. Мæхи хъустæй уыцы ныхæстæ нæ фехъуыстон, фæлæ æмбырды чи уыдис, уыцы коллегæтæ мæм хæрзæггурæггаг фесты. Фæстæдæр уыцы темæйы иртæст рауæрæх кодтон докторон диссертацийы уонг æмæ уыцы куыст — «Нарты-арии и арийская идеология» бахъахъхъæдтон. Докторантурæйы бынат та мын скодта Тæболты Сергей! Нæ бирæ фембæлдтыты рæстæджы-иу йæ цуры арæх дзырдтон (Гаглойты Славæ уыцы фембæлдты иугæндзон архайæг уыдис), зæгъгæ, Нартиадæйæн дунеон зонад цы бынат радих кодта, уымæй йæ æцæг нысан, йæ æцæг мидис тынг хицæн кæны. Тæболы фырт уæд фидарæй загъта, зæгъгæ, Нартиадæ æнæмæнг ныммыхуыр кæндзæн. Нæ фæсайдта. Германимæ куы нæма ацыдтæн, уæдмæ Нартиадайы æртæ томы мыхуыры рацыдысты. Фæстæдæр ме ‘ввахс адæм, кæцыты нæ фæндыдис мæ фæиппæрд зонадæй, мæн сразæнгард кодтой, ома, дарддæр кус дæ темæйыл. Æмæ мын Германимæ æрæрвыстой Нартиадæйы авд томы! Уымæн æмæ мын цæттæ уыдис Нартиадæвзарæн Хицæн методологи. …Нартиадæйы ӕз раздæр хуыдтон нартологи, кæцы хицæн кодтон нартоведенийæ. Нартиадæ та у — историйæн йæ райдианы, йæ авдæны хæзна, кæцы кæронмæ æмбæрст нæма у, æмæ йæ равзарынæн хъæуы Йæхи методологимæ гæсгæ. Уыцы методологимæ гæсгæ кусгæйæ мæхи æвæрд фарстатæн дзуаппытæ агуырдтон. Иртасон куысты нысанæн дæр дзуапп йæ фæрцы радтон. Дунеон зонады раз сæвæрдтон дыууæ фидаркæнæны: «Нартиада — дописьменная история цивилизации» æмæ «сложение цивилизации ариан\ирон Нартиады — как начало государствообразования в Евразии». Мæ зонадон куысты мидис æвдыст цæуы ацы дыууæ хъуыдыйады — уыдон систы мæ фæстаг дыууæ иртасæн куыстытыӕн сӕ сæргондтæ дӕр.

Цавæр хъуыды бавæрдтай ацы дыууæ хъуыдыйады мидæг, зæгъгæ, мæ исчи куы фæрса, уæд дзуапп та ратдзынæн «Цы у цивилизаци?», зæгъгæ, йæхæдæг йæхи бафæрсынмæ цæттæ чи у, уымæн. Ацы фарстайæн дзуаппытæ агурын чи райдайа, уый дыккаг хъуыдыйады логикæ дæр бамбардзæн. Уым та ныхас цæуы Нартиадæйыл куыд Евразийы паддзахæдты фæзынынады райдианыл! Кавказы нæ — «Евразийы»!

Нартиадæйы кавказаг периоды кой нæ кæнын, иртасын мингай азтæ раздæр рæстæг, Анатолийы бӕстӕйы куы цыдис йæ фыццаг фазæ — ома, нырыккон эрæйæ 10 мин азы размæ (12 мин азы размæ)! Фыццаг æмæ иутыиунæг зæххон цивилизацийы Идеологийы Истори уым æмæ гъеуæд райдыдта! 5-3 мин азы н. э размæ уыцы Идеологи йæ аразджытæ Евразийы къуымтӕй кæдæмдӕриддӕр бахæццæ кодтой, уым-иу ссис паддзахадарæзтадон идеологи.

Куыд автор, афтæ мæ ныфс ис уымæй, æмæ æцæг ахуыргæндтæ æгас дунейы дæр уыцы фарстатæ сæхимæ ратдзысты æмæ, æппынкъаддæр, авторы, Цоциты Аланы, критикæ кæндзысты. Гъе, уымæ тырнын. Цӕмӕй мыхуыргонд критикӕ бакӕсон — æмæ йын дзуапп радтон. Гæнæн ис æмæ мӕ критиктӕ ахуыргæндтæ ма уой. Хуымæтæг хæрзахуыр адæм, кæцытæ мæ чингуытæ бакæсгӕйӕ, факттæ æмæ конкретон датæтимæ, логикон бындурыл арæзт хъуыдытимæ мӕ куы критикӕ кӕной, уӕд уый мӕнӕн уыдзӕн ӕхсызгон.

— Исчи дæм куы бахатид, æртæ пунктæй банысан кæн дæ иртасæн куысты сæйраг хатдзæгтæ, зæгъгæ, уæд цавæртæ уыдзысты?

— Цыбыртæй 4 пунктæй арæзт дзуаппы:

Ницахæм индоевропæйаг æвзагон истори нæй (уый ма Клесов А. А. дæр фидарæй дзырдта). Ӕз зонын уый æмæ индоевропæйаг æвзаг кæй хонынц, уый уыдис арианатолийаг, уымæй равзæрдис ариаг-грекъаг-сомихаг æвзагон иугонд, уымæй та индоевропæйаг, кæцыйæ уый фæстæ фæзындысты рагон ирайнаг æвзæгтæ. Абон лингвистикæйы уый къæхтæй сæрмæ зылд у: лингво-истори реалон æгъдауæй бирæ вазыгджындæр уыдис…
Нартиадæйы культты Идеологи у историйы фыццаг паддзахæдты фæзынды бындурæвæрæг. Ӕмæ æппæт дунеон динтæ та, куыд бынæттон динты фылдæртæ дæр, «райгуырдысты» Нартиадæйы культты идеологийæ.
Абоны бон æрмæстдæр ариан/ ирон адæмæн ис зонадæн зындгонд 12 миназон истори.
Этноним ариан\ирон, иннæ рагон этнонимтау (кельттæ-галлтæ-вандалтæ-скифтæ-алантæ æмæ а. д) — у ари-анатолийаг æвзаджы культон куырыхонты (жрецы) функционим. Ӕрæджы фæзынæг этнонимтæ не сты уыдон — сты рагон функционимтæ — этнонимтæ та фæстæдæр систы.

— Ома, æз куыд хъуыды кæнын историйæ, фыццаг паддзахæдтæ Нилы Египет, шумертæ æмæ Аккад, уыдон дӕр Нартиадæйы фæрцы фæзындысты? Хатыр, фæлæ æгæр нæ бавнæлдтай? Иннæ ахуыргæндтæй уæдӕ цæуылнæ ничи æрцыд ахæм хатдзæгмæ?

— 1985 азæй мæ иртæстытæ ориентиргонд уыдысты ирон, советон æмæ фæсарæйнаг ахуыргæндтыл. Германийы цæргæйæ та кæронмæ бамбæрстон, раздæры ориентирты фæдыл цæугæйæ мæхи нысангонд зонадон проекттæ фесæфтаин. Уымæ гæсгæ сфæнд кодтон: иртасын æрмæст Нартиадæйы мидæг æвæрд истори. Цыфæнды стыр кæнæ къаннæг ахуыргæндты куыстытæм та цымыдис фæкæнын, историон анализы логикæ дзы куы разыны, уæд!

— Чиныг «Нартиада — дописьменная история цивилизации» куыддæр рацыд, афтæ ФБ-йы (социалон хызæг — тæлм. фиппаинаг) фæзынд ахæм репликæ-фарста «А египтяне с греками и персами в курсе дописьменности?».

— Ӕнæхъæн дунейы абон ничи зоны, цæмæй райдыдта æппæтдунеон цивилизаци. Чи æмæ куыдæй арæзта историйы фыццаг паддзахæдтæ. Уыцы фарстатæн мæ дыууæ чиныджы дæттын дзуаппытæ. Фæндид мæ, цæмæй мæ дзуаппыты фæдыл дискусси куы уаид — методологийы бындурыл конд дискусси.

Хуссарæй — Цæгатмæ, Ӕхсæндонæй Нилмæ — Скандинавийы онг, стæй ныгуылæнæй скæсæнмæ, иу фурдæй — иннæ фурдмæ, Нартиадæйы идеологийы фæдтæ баззадысты знæмты-адæмты-культурæты-паддзахæдты. Баззадысты кувджыты (жрец-жрица) функционимтæ, кæцытæ идеологийы фæрцы æнгом кодтой адæмы — фыццаг куыд знæмты, стæй адæмтæ-культурæтæ-паддзахæдтæ… Идеологийы алы къæпхæныл дæр иугæнæг æмæ пырхгæнæг процесс цыдис æмæ цæуы абон дæр.

Иннæ ахуыргæндтæ ахæм хъуыдымæ цæуылнæ æрцыдысты? Публикон дискусси куы райдайа, уæд иууылдæр бамбардзысты, кæй тыххæй бакуыста æмæ кæмæ хаты йæхи Цоциты Алан. Иу дзуапп зонын — дунеон зонадмæ хаты Цоцийы фырт.

— Бирæтæ хъаст кæнынц, ома, æгæр спецификон, сыгъдæг зонадон æвзагæй пайда кæныс. Цымыдисгæнджыты нымæц та иу чиныгæй иннæмæ фылдæр кæны. Цы гæнæн ис ахæм уавæры?

— Фыццаг куыстытæ куы ныммыхуыр кодтон, уæдӕй нырмæ уыцы-иу уайдзæф арæх фехъусын. Алы хатт дæр фæзæгъын — чи мæ не ‘мбары, уый ныф-фыссæд йæ критикæ, æмæ сын дзуапп дæтгæйæ, æз дæр мæхиуыл бакусдзынæн, цæмæй мæ чиныгкæсджытæ хуыздæр æмбарын райдайой.

— Культты идеологийы аразджытæ та чи уыдысты?

— Босфоры донхъаймæты æрцыды размæ (5150-æм азты н. э. раздæр) æмæ йæ фæстиуæгæй дыууæ денджызы куы фæзынди — Сау æмæ Каспиаг, уæдмæ Нартиадæйы культты кувджытæ уыдысты сылгоймæгтæ (жрицы). Фæндзæмæй æртыккаг миназоны та сæ тыхы бацыдысты обæутты культтæ (обæутты архитектурæйы историйы дунеон зонады нымад специалист у Наглер А. О.). Уыцы дыууæ миназоны культты гегемонтæ систы кувæг хæстонтæ (жрецы), нæлгоймæгтæ. Гапплокъордты историмæ гæсгæ уыцы сылгоймæгтæ æмæ нæлгоймæгты æвзаг уыдис арианатолийаг. Сæ нырыккон фæдонтæ — арианатолийаг ариан/ирæттæ — сæ фылдæр хай уыцы гапплокъордтæм хауы.

— Ортодоксалон ирæттæ дæ «анафемæйы амæттаг» скæндзысты, нæ фыдæлты идеологтæ æмæ æхсæнады разамонджытæ кувæг-сылгоймæгты куыд уыдысты, зӕгъгӕ? Нæ сæ тæрсыс?

— Зонады æмæ политикæйы æз нымайын æрмæстдæр Факттæ ӕмӕ Логикæ.

— Йæхи «ирон» чи хоны, уыцы адæмæн цы дæтты ацы чиныг?

— Цыфæнды адæм, паддзахад, импери райс — иу дæр сæ æнæ идеологийæ нæ сырæзт. Не ссардзынæ историйы ахæм факт, уымæн æмæ — Хæцæнгарзы Тых æфхæргæ кæны, фæлæ Дзыллæты Уырнынады Тыхимæ ныхмæвæрды — фæхæрд вæййы! Историйы фæлгæтты иунæг æхсæнад дæр нæ фæзынд æнæ культты идеологийæ. Ивгъуыды «алан» нысан кодта — уæлдæр, сæйраг кувæг (туркаг æмæ китайаг ныхас хан/хань, ома, кувæг-жрец). Паддзахад саразын кæмæн нæ бантыст, уыдон баззадысты адæмыхатты къорд кӕнӕ ӕхсӕнады бынаты. Кувджыты функционимтæ сты этнонимтæ дæр — «шумертæ», «готтæ» æмæ а. д — арӕхдӕр кæсут. Чингуытæ. Цыбыртæй радзурын адæттæ мæ бон куы уаид, уæд сæ дыууæ фарсыл раджы афыстаин. Ноджы дæр ма зæгъын — алы историон эпохæты дæр адæмты æхсæнадтæн сæ цардхæссæг сæйраг хотыхтæ уыдысты идеологитæ.

Ариан\ирон (ирæттæ) сæхи бахъахъхъæдтой æмæ дунейы иунæг сæдæпроцентон демократтæй баззадысты! Ариан\ирон адæм Нартиадæйы культты уникалон демократон идеологи нымайынц иугæндзонæй: мингай азты дæргъы уыцы демократийы фæрцы алы аз дæр кæнæ æртæ-фондз азы иу хатт фысымы (æхсæнадон бахæрд аразæг, хæрдзты фылдæр хай йæхимæ исæг) æмæ кувæджы равзарынц. Кувæг лæг дæр фысымы мыккагæй кæнæ бинонтæй вæййы. Лæггадкæнынадон æмæ дæлбаркæнынадон идеологиты æхсæн ацы демократийы хуызæн дунейы — НӔЙ!

Афтæмæй та 12 мин азы дæргъы ариан\ирон идеологийы бындурыл сырæзтысты сæдæгай этностæ æмæ дæсгай паддзахæдтæ. Фæлæ та-иу идеологи фесæфтой æмæ тыхон бындурыл арæзт бæстæтæ фехæлдысты. Коммунистон лæггадкæнынадон æмæ дæлбаркæнынадон идеологи амардис æмæ Советон Цæдис ныппырх ис. Уыцы хъысмæт баййæфта бритайнаг, испайнаг империты дæр — истори иууылдæр йемыдзаг у ариаг/ирон идеологийы вариантон дæнцæгтæй.

— Арфæ дын кæнын.

Ныхас кодта ЦОЦИТЫ Аннæ

Сæрмагондæй сайт АРАНЗЕЛД-æн 2018 азы 17 январы

Æрмӕг мыхуырмӕ бацӕттӕ кодта ДАМБЕГТИ Иринӕ