Зынаргъ æмбæстæгтæ!

Республикæйы цытджын уазджытæ!

Æмбæлттæ!

Ныр бирæ азты дæргъы Хуссар Ирыстоны адæм нысан кæнынц ахсджиаг паддзахадон бæрæгбон, мæ бон зæгъын у – æппæтадæмон бæрæгбон – Фидауынгæнæджы бон. 1992 азы 14-æм июль æнустæм бацыд Хуссар Ирыстоны историмæ, куыд сабырдзинад къухты бафтын кæныны бон, афтæ. Уæд республикæйы территоримæ æрбаконд æрцыдысты фидауынгæнæг тыхтæ, кæцытæ æрурæдтой гуырдзиаг агрессийы тугæйдзаг æнæзонддзинад.

1980 азты кæрон Хуссар Ирыстоны сабыруарзаг адæмы ныхмæ Гуырдзыстон цы радон хæст расидт, уый цыд цалдæр азы дæргъы, мингай адæймæгты цард ахæсгæйæ, дæсгай ирон хъæуты пырхæнтæ æмæ сыгъдуат фестын кæнгæйæ, мингай бинонтæ лигъдæттæ систы.

1992 азы сæрдмæ Хуссар Ирыстон  дæргъвæтин тугкалæн хæсты фæстиуæгæн уыд æфхæрд æмæ фæл-лад, гуырдзиаг хæстон къордтæ сæ тыхтæ фылдæр кодтой, Цхинвал сисынмæ цæттæ кæнгæйæ.

Ракетон-артиллерион æхстытæ иу бон дæр не ‘рлæууыдысты. Гуырдзиаг снайпертæ, Цхинвалы хурскæсæнфарс бæрзæндты æрбынат кæнгæйæ, æхстой горæты. Æрмæстдæр ирон хæстонты хъайтардзинад æмæ фæразондзинад, кæцытæ лæууыдысты мæлæты ныхмæ, фадат радтой æрхъулагонд Цхинвалы бахъахъхъæнынæн. Фæлæ тыхтæ æнæмсæр кæй уыдысты, ирон лæппутæн хæцæнгарз æмæ хæстон æрмæджытæ кæй нæ фаг кодтой, уый бандæвдта хæстон цауты цыдыл. Уæрæсейы территорийыл уыдис Гуырдзыстон æмæ Хуссар Ирыстонæй сæдæ мин ирон лигъдонæй фылдæр.

Сæвзæргæ гуманитарон кризис æмæ трагедийы уавæры Уæрæсейы Федерацийы бахъуыд фæндвидар къахдзæфтæ райсын. Уæрæсейы Федерацийы дипломатон архайдтыты руаджы гуырдзиаг хицауады ба-хъуыд 1992 азы 24-æм июны сабырадон сразыдзинадыл къухтæ æрфыссын. Сразыдзинадмæ гæсгæ конфликты зонæмæ баконд хъуамæ æрцыдаиккой сабырдзинад бахъахъхъæныны фæдыл Æмхæццæ тыхтæ æртæ батальоны скондæй.

Фæлæ Сочийы сразыдзинадыл къухтæ фыст кæй æр-цыдысты, кæцымæ гæсгæ урæд хъуамæ æрцыдаиккой æхстытæ, уымæ нæкæсæгæйæ, гуырдзиаг æфсæдтæ æртæ къуырийы дæргъы, суанг 1992 азы 14-æм июлы онг уагътой хæстон архайдтытæ; практикон æгъдауæй æрвылбон дæр мардысты адæм. Цхинвалы артиллерион æхст, кæцы ахаста дæсгай адæймæгты цард, кодтой 14-æм июлы дæр, горæтмæ уæрæсейаг æмæ ирон фидауынгæнджытæ куы æрбацыдысты, уыцы бон дæр.

Цхинвалмæ æрбацæуæг фидауынгæнæг символикæимæ æфсæддон техникæйы колоннæйыл адæм æмбæлдысты куыд сæ ирвæзынгæнджытæ, афтæ, дидинджытæ æмæ цины цæссыгтимæ, уый æмбаргæйæ, зæгъгæ, хæст æмæ нæ хъизæмæрттæн кæрон æрцыд. Адæмы мысынады баззад уыцы хурбон, уæд уæрæсейаг æмæ ирон хæстонты колоннæимæ Хуссар Ирыстоны зæххмæ æрцыд сабыр цард.1992 азы гуырдзиаг-ирон конфликт æрбæстон кæнын Уæрæсейы Федерацийæн ссис фыццаг фидауынгæнæг операци, Советон Цæдис ныппырх кæныны æмæ йæ бæсты Хæдбар Паддзахадты Æмхæларад саразыны фæстæ. Ацы операци, кæцы арæзт æрцыд 25 азы размæ, нымад цæуы иууыл æнтыстджындæр фидауынгæнæг мисситæй сæ иуыл.

Уыцы рæстæджы бæстæйæн нæ уыд ахæм кризистæ æрбæстон кæныны фæлтæрддзинад. Цыбырдæр æмгъуыдты æнæмæнгхъæуæг уыд вазыгджындæр фарстытæ аскъуыддзаг кæнын – æххæст фидауынгæнæг контингент саразын,  конфликтты зонæты дзы спайда кæныны тыххæй нормативон-барадон базæ бакусын, цæрджыты æдасдзинады гуманитарон ифтонгады механизмты архайд скусын кæнын æмæ конфликты фæрсты ахицæн кæнын, афтæ ма уыдоны сабыр æгъдауæй сифтонг кæныны фæдыл мадзæлттæ бахынцын.

Уæд, 1992 азы, уыцы вазыгджын хæстæ æвæрд æрцыдысты ног сырæзгæ Æмбæстагон хъахъхъæнынад, уæлвæткон уавæрты æмæ æрдзон æнамонддзинæдтæ аиуварс кæныны хъуыддæгты фæдыл паддзахадон комитетыл, кæцыйыл къухдариуæгад кодта Сергей Шойгу.

Фидауынгæнæг операцийы иумиаг къухдариуæгад чи æххæст кодта, уыцы Æмхæццæ-контролон къамисæн, кæцыйы фылдæр хæстæ æххæст кодта  уæрæсейаг хай Сергей Шойгуйы къухдариуæгадæй, цыбырдæр æмгъуыдты йæ бон ссис тугкалд æруромын, йæ къухты бафтыд æндыгъддзинад фæныллæгдæр кæнын, сабыр цардмæ рахизынæн уавæртæ саразын.

Дарддæр фидауынгæнæг контингент сифтонг кодта фидар сабырдзинад суанг 2004 азы сæрды онг, уæд Гуырдзыстоны хицауадмæ æрцыд неофашист Саакашвилийы режим æмæ сфæнд кодта ног хæстон авантюрæ. Уæд Гуырдзыстонæн йæ фæнд сæххæст кæнын йæ къухты нæ бафтыд. Сæ фæнд æгадæй фæсыкк.

Фæлæ Саакашвили «нæ» нæ загъта йæ агрессивон плæнттæн. Гуырдзиаг фарс райста бадзырдон процесс, Æмхæццæ контролон къамисы æмæ фидауынгæнæг операцийы архайд æруромыны курс. Сæхи цæттæ кодтой Хуссар Ирыстонмæ хæстон æрбабырстмæ. Гуырдзиаг фарсы ‘рдыгæй хæстон провокацитæ систы æрвылбонон фæзынд. Æппын-фæстагмæ, 2008 азы 8-æм августы æхсæвы гуырдзиаг æфсæдтæ райдыдтой æхсын Цхинвалмæ æмæ æрбабырстой Хуссар Ирыстоны территоримæ.

Фидауынгæнæг тыхты уæрæсейаг æмæ ирон дæлхæйттæ кæронмæ æнувыд уыдысты сæ хæстыл, агрессоры ныхмæ, кæцы бирæ фылдæр уыд куыд удæгас тыхæй, афтæ хæстон техникæйæ дæр, æнæмсæр хæст райсгæйæ. Фидауынгæнæг батальонты уæрæсейаг æмæ ирон дæсгай хæстонтæ хъæбатырæй фæмард сты.

Курæг уæ дæн, иу уысм æмырæй алæууынæй сын ссарæм сæ рухс нæмттæ.

2008 азы 8-æм октябры гуырдзиаг-ирон конфликты зонæйы Æмхæццæ фидуынгæнæг тыхты архайд урæд æрцыд. Фæлæ сабырдзинад бахъахъхъæныны фæдыл ацы операци æрмæст æндæр ахæм мисситы фидауынады кадджын историйы хай не ссис. Гуырдзиаг-ирон конфликты зонæйы фидауынгæнæг операцийы рæстæджы фыццаг хатт бакуыстгонд механизмтæ æмæ конфликт æрбæстон кæныны практикæтæ эффективо-нæй куысынц абоны онг дæр.

Уæрæсейы Федерацийæн алы хатт дæр сæйраг нысан  уыд, локалон конфликттæ цы регионты уыд, уым сабырдзинад сфидар кæнын. Уæрæсейаг фидауынгæнджытæ æххæст кодтой æмæ кæнынц сæ хæстæ æрмæст раздæры Советон Цæдисы территорийыл нæ, фæлæ ма Балканты, Африкæ æмæ Æввахс Хурскæсæны бæстæты дæр ИНО-йы эгидæйы бын. Уæрæсе активон хайад исы  дунеон бæстæты постконфликтон æндидзынады фæдыл мадзæлтты. Гуырдзиаг-ирон конфликты райсгæ практикон фæлтæрддзинадæй æнтыстджынæй пайдагонд æрцыд Уæрæсейы фидауынгæнæг архайд сорганизаци кæныны тыххæй æрмæст постсоветон тыгъдады нæ, фæлæ фæсарæнты дæр: Югославийæ сирийаг Алеппойы онг 2017 азы.

Уæрæсейы Федераци Хуссар Ирыстоны хæдбардзинад куы банымадта, уый фæстæ сабырдзинад ныфсджынæй ифтонг æрцыд хисæрмагонд æфсæддон тыхты, уæрæсейаг æфсæддонты, кæцытæ дислокацигонд сты республикæйы территорийыл, Уæрæсеимæ æмцæдисады, Республикæ Хуссар Ирыстоны æмæ Уæрæсейы Федерацийы æдасдзинады иууон тыгъдады руаджы. Уыдон сты иууыл ныфсджындæр æмæ фидардæр гаранттæ Хуссар Ирыстоны адæмы сабырдзинады тыххæй.

Зынаргъ хæлæрттæ!

Республикæйы ныридæгæн рæзы уыцы фæлтæр, кæцы райгуырд æмæ цæры сабыр арвы бын. Ацы фæлтæры сывæллæттæ уыцы хæсты тыххæй зонынц хистæрты радзырд-тæй, чингуытæй, телеуынынады алæвæрдтæй, Интернеты хызæгæй кæнæ  информацийы æндæр фæрæзтæй. Уадз, нæ Райгуырæн зæххыл хæст  макуы уал уæнт!

Цасфæнды рæстæг ма рацæуа, уæддæр нæ адæм алыхатт дæр сæ зæрдыл дардзысты фидауынгæнджыты, кад сын кæндзысты сабырдзинады сæраппонд сæ бирæазон æф-сæддон куыстæн æмæ сгуыхтдзинæдтæн, сæ удуæлдайдзи-над æмæ хъæбатырдзинадæн. Ацы ныхæстæ хуымæтæджы ныхæстæ не сты, уыдон  сты не ‘мбарынады хай, нæ царды хай.

Ирон фидауынгæнæг батальоны службæ кодтой не ‘мзæххонтæй бирæтæ. Æз мæхæдæг дæр службæ кодтон фидауынгæнæг батальоны, фидауынгæнæджы хуызы Цхинвалмæ æрцыдтæн 1992 азы 14-æм июлы. Хуссар Ирыстоны зæххыл фидауынгæнæг дæлхæйтты службæгæнæг уæрæсейаг æфсæддонтæ, цæрæнбонтæм бахъахъхъæдтой бастдзинад нæ республикæимæ, нæ адæммæ хъарм ахаст. Иуæй-иутæ дзы ам ссардтой бинонты амонд дæр æмæ баззадысты цæргæйæ Хуссар Ирыстоны зæххыл.

Зынаргъ хæлæрттæ!

Хуссар Ирыстоны фидауынгæнæг тыхты сконды службæ нæ уыд хуымæтæг,  стыр домæнтæ йын уыд хисæрмагонд скондмæ. Ацы службæйы бирæтæ равдыстой сæ иууыл хуыздæр миниуджытæ  сæ хæстыл æнувыддзинад, иууыл вазыгджындæр уавæрты разылæууæг хæстæ скъуыддзаг кæнын зонын, ныфсхастдзинад æмæ хиуылхæцындзинад æвдисын, æмæ куы хъуыд, уæд та – хисæрмагонд æхсардзинад æмæ хъайтардзинад равдисын, хæстонты-фидауынгæнджыты репутаци æмæ авторитет иууыл бæрзонддæр æмваздмæ  сисгæйæ. Уыцы адæм  сты иууыл стырдæр хорзæхты аккаг.

Æз мæ раныхасы никæйы нæмттæ дзурын, цæмæй ма фæхъыг кæнон, кæй кой не скæнон, уыдоны. Фæлæ уæддæр иу адæймаджы кой ма ракæнон, уый раст нæ уыдзæн. Хуссар Ирыстоны алкæмæн дæр æхсызгон уыд Республикæ Хуссар Ирыстоны Уæрæсейы Федерацийы минæвары бынаты Марат Минюры фырт Кулахметовы кæй баурæдтон, уый, кæцы уæрæсейаг батальоны командæгæнæгæй службæ кодта цалдæр азы, цалынмæ Хуссар Ирыстоны фидауынгæнæг мисси урæд не ‘рцыд, уæдмæ.

Символикон у, уыцы адæймаг, кæцы Хуссар Ирыстоны зæххыл хъахъхъæдта сабырдзинад, абон минæвары хуызы нæ бæстæйы æвдисы Уæрæсейы, кæцы Хуссар Ирыстонмæ æххуысмæ æрцыд 2008 азы августы трагикон бонты. Æхсызгон мын у, Марат Минюры фырт ацы нысаниуæгджын бон  ам кæй ис, уый.

Æхсызгон мын у, ацы залы æрæмбырдуæвджыты ‘хсæн сабырдзинад бахъахъхъæныны фæдыл Æмхæццæ тыхты ирон æмæ уæрæсейаг батальонты рæнхъыты чи службæ кодта, Æмхæццæ контролон къамисы чи куыста, мæ уыцы хæстон æмбæлтты уынын.

Æрæджы, республикæйы фидауынгæнæг операцийыл 25-азы сæххæсты цытæн арæзт æрцыд ног паддзахадон хорзæх  «За ратный труд во имя мира»-йы майдан. Абоны цытджын æмбырд, æвæццæгæн, у иууыл хуыздæр уавæр ацы хорзæхæй фыццаг хатт схорзæхджын кæныны тыххæй.

 

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.