Цхинвалы районæн Мамытаты Уахтъанг разамынд кæны цыбыр рæстæг. Уыцы цыбыр рæстæг уымæн ныридæгæн бантыст район æмæ цæрджыты хæрзæбонæн бирæ раппæлинаг хъуыддæгтæ саразын.Районы къухдариуæгад цыбыркъух æмæ æвæгæсæг бинонты фарсмæ балæууынц æмæ сын сæ къух фæрог кæнынц кæм хæлцадон продукттæй кæм – царды æндæр ахсджиаг хъуыддæгтæй. Районы сæргълæууæджы фидæны плæнттæм хаст ис цардæн ахсджиаг фæрæз – нуазыны донæй ма ифтонг цы хъæутæ не сты, уыдонмæ дон бауадзын. Уырдæм хауы Хелцуайы хъæу. Ксуисы хъæуы сæрмæ цы донæмбырдгæнæн бассейн ис, уый хъуамæ æрцæуа капиталон цалцæг æмæ уый фæстæ ацы хъæу æххæстбæрцæй ифтонг уыдзæн нуазыны донæй.

Гуырдзиаг агрессийы рæстæджы районы цы хисæрмагонд цæрæн хæдзæрттæ фæхъыгдард сты, уыдон фæстæмæ сæндидзын кæныны хъуыддаджы уый стыр бузныг у бæстæйы сæргълæууæг Бибылты Анатолийæ. Районы бирæ хъæуты хæдзæрттæ кæм ногæй арæзт цæуынц, кæм агъуыстытæ ивд цæуынц, кæм та – хайгай цалцæг.

«Нæ районы депутаттæ Къуезерты Арсен æмæ Икъоты Сæрмæт арæх æмбæлынц хъæуты цæрджытимæ, зонгæ кæнынц сæ проблемæтимæ æмæ сæ, гæнæнуæвгæйæ, скъуыд-дзаг кæнынц. Адæмы проблемæтæ хæццæ кæнынц æмбæлон органтæм.

Районы администраци цы программæмæ гæсгæ архайы адæмы хæрзæбонæн, уый бæстон цæуы, фæлæ æрмæст уый фаг нæу. Мах архайæм æмæ хъуыды кæнæм нæ фидæны плæнттыл. Уырдæм хауынц царды дадзинтæ – фæндæгтæ. Хелцуа – Арцеу, Арцеу – Отъреуы сæйраг фæндаджы арæзтад хаст у 2021 азы Ин-вестпрограммæмæ. Уымæ гæсгæ ма ацы фæндаг цалцæг æрцæуа, уымæн мидис нæй», – банысан кодта Уахтъанг.

Æрлæугæ азы Инвестицион программæ мæ гæсгæ ма, районы къухдариуæгады ныхæстæм гæсгæ, капиталон цалцæг æрцæудзæн Джеры хъæумæ бацæуæны хид.

Цхинвалы районы криминогенон уавæры фæдыл дзургæйæ районы мидхъуыддæгты хайады сæргълæууæг Гæбæраты Радион банысан кодта, зæгъгæ, районы уыцы хъуыддаджы уавæр у сабыр. Æнæуый регистраци æрцыдысты 16 фыдракæндон цауы,уыдонæй 14 æргом æрцыд,сæ фылдæр сты исад давыны цау-тæ. Уыдонæй иууыл уæззаудæр фыдракæндон цау уыд, Залдайы хъæуы фыдгæнджытæ ахсыны рæстæджы районы барадхъахъхъæнæг органты кусджытæ уæззау цæфтæ куы фесты, уый. Хайады сæргълæууæджы ныхæстæм гæсгæ дзы удызиан не рцыд, фыдгæнджытæ та сты ахст.

Хынцыд ма цæуы, арæнтæм æввахс цæрджыты стурфос кæй сæфынц, уыцы цаутæ. Раздæрау хъæуты фыййæутæ нал ис, æмæ æгомыг фос та кæцæй зоны, æмæ арæнтæ халыны бар нæй. Уымæ гæсгæ бирæ куырдиæттæ ис бынæттон цæрджытæй.

Районы хъæуты кусынц фадыгон инспек-тортæ, мидхъуыддæгты районон хайад уæвынад кæны æрмæстдæр Арцеуы хъæуы. Уыдон сæ хъус дарынц сæ территорийы уавæрмæ, фæлæ æвзæр нæ уаит, уыцы фадыгон инспекторты нымæц фылдæр куы уаит, уый.

Громы хъæуы иуварс æрцыд доны проблемæ

Пресс-туры хайадисджытæ Хелцуайы хъæуæй сæ фæндаг акодтой Ленингоры районы хæххон алæмæтон фæндагыл. Ацы фæндагыл цæугæйæ, фæззыгон æрдзы рæсугъд конд нывтæм гæсгæ адæймаджы зæрдæ йемыдзаг уыд æхцондзинадæй.

Фæндаджы кæцыдæр дæрддзæджы баййæфтам нæ республикæйы фæндагаразджыты хъазуатон куысты уæлхъус. Уыдон хайгай цалцæг кодтой, асфальт кæм фæхъыгдард, уыцы бынæтты. Афтæ бахæццæ стæм Громы хъæумæ – хæдзæртты раз, тыргъты, цæхæрадæтты хъæууон фæллойгæнджытæй чи сæ фæззыгон хъæздыг тыллæг æфснайыныл архайдта, чи йæ зымæгон суг цæттæ кæныныл архайдта… Иудзырдæй, хъæуы фæллойгæнджытæй иунæг дæр дзæлгъæды йæ фæззыгон цыбыр бон не’рвыста.

Ацы хъæу дæр йæ географион равæрдмæ гæсгæ ныртæккæ у Гуырдзыстонимæ арæнгæрон хъæу. Кæй зæгъын æй хъæуы, иннæ хъæутау ацы хъæу дæр æмбæлы зындзинæдтыл, раздæры хуызæн нал у хъæуы цæрджыты уавæр. Хъæу бæрæг федзæрæг фылдæр фæсивæды минæвæрттæй, уымæн æмæ дзы нæй куысты бынæттæ, æвзонг фæсивæд сæ сæрибар рæстæг кæм æрвитой, уый.

Бынæттон администрацийы сæргълæууæг Къусраты Маирбег ацæргæ, уæззау зонд æмæ æгъдауыл хæст у. Хъæуы адæмæн сæйраджы сæйраг у фæндаг. Хъæуы хицау куыд банысан кодта, уымæ гæсгæ республикæйы хицауады фæрæзтæй цалцæг æмæ асфальт цæуы иу километр æмæ æрдæджы дæрддзæгæн хъæуы фæндаг. Уыимæ ма цалцæг æрцыд нуазыны доны хæтæл иу километр æмæ æрдæджы бæрц. Ныридæгæн  цæттæ у  баиу  кæнынмæ.

Хъæуы цæрджытæн сæ фылдæр хай ацæр-гæтæ кæй сты, уымæ гæсгæ сæ арæх бахъæуы медицинон æххуыс. Уый нысанæн хъæуы уæвынад кæны амбулатори, уым ис дохтыр æмæ медицинон хо æмæ фыццаг æххуысы æнæмæнгхъæуæг медицинон препараттæ. Ис сын тагъд æххуысы машинæ дæр, кæцы бахъуаджы рæстæджы балæууы Арцеуы хъæуы цæр-джыты уæлхъус дæр. Къуыри дыууæ хатты хъæумæ æрцæуы дæндæгты дохтыр дæр.

Бынæттон администрацийы сæргълæууæг хаты республикæйы къухдариуæгадмæ, цæ-мæй хъæуы уæвынад кæна зынгсирвæзты ныхмæ хайад. Уымæн æмæ бирæ хæттыты хынцыд æрцыд зынгсирвæзты цаутæ, кæцытæ сæхи тыхтæй иуварс кæнын не ссис сæ бон.

Хъæуы цы астæуккаг скъола ис, уый нымад цæуы чысыл комплектоныл. Уым зымæджы рæстæгмæ арæзт æрцыд хъармгæнæн системæ, цæттæ у баиу кæнынмæ. Ахуыр дзы кæны 12 ахуыргæнинаджы. Сæ нымæц уыдонæн азæй азмæ къаддæр кæны, уымæн æмæ хъæуы цы æвзонг бинонтæ уыд, уыдон хуыздæр цардагур фæлыгъдысты горæтмæ. Ацы ахсджиаг проблемæ æрмæст Громы хъæуы нæ цæуы хынцыд, фæлæ, хъыгагæн, æгас республикæйы дæр.

Скъолайы директор Къусраты Дауыты ныхæстæм гæсгæ скъолайæн ахуыргæнæн чингуытæй æххуыс кæны районы ахуырады хайад. Куыд иннæ хъæуты скъолатæм, афтæ иуæй-иу предметтæй ахуыргæнджытæ цæуынц горæтæй. Директор скъолайы алы уавæртæ дæр аразы, цæмæй йæ кусджытæ ма цæуой æндæр рæттæм кусынмæ. Ныртæккæ скъолайы бæстыхай цы агъуысты ис, уый раздæр уыд скъола – интернат, уый фæстæ дзы æрбынат кодтой фидауынгæнæг тыхтæ. Раздæры скъолайы бæстыхай кæй скæлæддзаг, уымæ гæсгæ скъолайæн цалцæг æрцыд ацы бæстыхай, скъоладзау фæсивæдæн нæй спортивон зал. Уымæ гæсгæ æвзарынц тыхстдзинæдтæ, уæлдайдæр зымæгон рæстæджы. Ахуырдзаутæн цæттæ кæнынц бон иу хатт хæлц сæхи тыхтæй.

Арцеуы  цæрджытæ  æмбæлынц проблемæтыл

Мадзалы хайадисджытæ дарддæр сæ фæндаг акодтой Арцеуы хъæумæ. Арæнгæрон зонæ кæй у, уымæ гæсгæ уыцы бынаты арæх фæлæууынц уæрæсейаг арæнхъахъхъæнæг управленийы службæгæнджытæ. Уыдон закъон æмæ фæткмæ гæсгæ бæрæг кæнынц алы бæлццоны гоймаг бæлвырдгæнæн документы. Банысан кæнын хъæуы уый, æмæ ацы хъуыддаджы фæдыл хатт æнæразыдзинад æвдисынц бынæттон цæрджытæ, фæлæ уыцы мадзæлттæ здæхт сты сæ æдасдзинад æмæ са-быр царды нысанмæ.Уымæ гæсгæ æмбаргæ ахаст хъæуы æвдисын ацы хъуыддагмæ.

Арцеуы хъæууон администрацийы сæрдар Хъазиты Мурат цыма не ‘рцыдмæ рагæй æнхъæлмæ каст, афтæ нæ уæлхъус февзæрд. Уый нын куыд радзырдта, уымæ гæсгæ уадзæн пунктты бынæттон цæрджытæн гоймаг бæлвырдгæнæн документты руаджы фæхуымæтæгдæр уавæр. Уый зæгъæн нæй уæрæсейаг æмбæстæгтæм ахасты. Уымæ гæсгæ уыдон урæд æрцæуынц æмæ ивар цæуынц. Уый тыххæй дæр ис æмбæлон процедурæтæ, æмæ сæ хъæуы хынцын.Уыдоны та развæлгъау райсын хъæуы уадзæн гæххæт.

Хъæууон администрацийы сæргълæууæг ма дзырдта паддзахадон арæнты фæтк халджыты тыххæй. Хатт стурфос ахизынц арæнты иннæ фарсмæ æмæ уыдонæй бирæтæ фесæфынц. Стæй фосы хицæуттæ дæр фехалынц арæны сæрты хизыны фæтк, æмæ æппынæдзух гоймагбæлвырдгæнæн гæххæт дæхимæ кæцæй хæсдзынæ æмæ афтæмæй баййафынц ивар.

Арцеуы хъæуы сæйраг фарстытæй иу у нуазыны дон æмæ донхæры доны хъуагдзинад. Сæрдыгон рæстæджы хъæуы цы цалдæр доны краны ис, уыдон кæд бынтон нæ басур вæй-йынц, уæддæр ма арахъы мызт фæкæнынц. Бирæ цæрджытæ сæ стурвосæн фелхæнынц дон. Фæлæ сæ стыр ныфс ис, ацы ахсджиаг фарст бæстон кæй æрцæудзæн районы администрацийы руаджы.

Арцеу – Сатихъары фæндаджы дæллаг хай арæзт æрцыд 2010 азы, æмæ уæдæй нырмæ цалцæг нал æрцыд æмæ ныр ис æдзæллаг уавæры. Цæрджытæ фылдæр цæуынц Громы хъæуыл.

Электроэнергийы фадыджы кæронмæ ивинаг сты рухсы цæджындзтæ, æвзæр боныгъæдты рæстæджы электроэнерги лæвæрд цæуы къуылымпытимæ.

Ацы хъæуы дæр ис фæкæсынхъуаг бинонтæ. Уыдон æрмæст бынæттон администраци нæ, фæлæ районы администрацийы ‘рдыгæй дæр æнæхъусдард не сты. Уавæртæм гæсгæ уыдонæн æххуыс цæуы хæлцадон æмæ æндæр æнæмæнгхъæуæг фæрæзтæй.

Хъæуы фельдшерон пункты иу хайы та уæ-вынад кæны тренажерон зал, кæцы ифтонг у нырыккон спортивон инвентарæй. Уым хъæуы фæсивæд архайы сæрибар рæстæг. Хъæуы цы астæуккаг скъола ис, уым ахуыр кæны ныртæккæ авд скъоладзауы. Скъола цæттæ у зымæ-джы уазал рæстæгмæ.

Хъæуы æндидзы сæндоны куыст

Арцеуы хъæуы фирмæ ООО «Сæндон», йæ генералон директор Гойаты Анатоли, кæны сæндонгуыст. Уыцы куыст куыд рæзы, куыд кусы æмæ æндæр хабæрттимæ нæ базонгæ кодта Хуыбылты Альберт. Уый дзуапп дæтты бынаты ацы куыстæн. Ныридæгæн ныссагътой францаг цалдæр хуызы сæнæфсиры садзæнтæ 12 гектары фæзуатыл, кæцытæ тыллæг ратдзысты 2-3 азмæ. Ифтонг сты æнæмæнгхъæуæг техни-кæйæ. 2004 азæй цы сæндонмæ дарынц сæ хъус, уымæй æркæнгæ тыллæг реализаци цæуы бынæттон базары. Банысан кæнын хъæуы уый, æмæ ацы тыллæг æфснайыны рæстæджы уым фæкусынц бынæттон цæрджытæ. Альберт куыд дзырдта, уымæ гæсгæ уыцы сæндоны æркæнгæ тыллæг вæййы 15 тонны бæрц, фæлæ ацы азы тыллæг фесæфт æрдзон аххосагмæ гæсгæ – æнæвгъау их сын бахъыгдардта сæ цæттæ фæллой.

Гром æмæ Арцеуы хъæуты цæрджытæ арæх тыхсынц хъæддаг тугдзых сырдтæй. Уыдон арæх лæбурынц стурфосмæ. Ацы хъæддаг сырдтæ раздæр куынæг цыдысты сæрмагонд службæты руаджы уый тыххæй фыстой æхцайы фæрæзтæ, кæнæ лæвæрдтой нæмгуытæ. Ныр уыцы хъуыддаг нал ис йæ тыхы, æмæ æхсæвыгон цæрджытæ æдасæй æддæмæ нæ хизынц, уымæн æмæ тас у куы сыл бамбæлой.

Иуныхасæй, Цхинвалы районы цалдæр хъæумæ нæ пресс-тур рауад цымыдисон, информацион фæрæзтæн фадат уыд бынаты хъæуты цæрджыты уавæр, сæ проблемæтæ æмæ райгонд цы хъуыддæгтæй сты, уыдонимæ зонгæ кæнынæн.

КЪÆБУЛТЫ Маринæ

ТАНДЕЛАТЫ Виленæ

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.