Аивад нацийы цæсгом у, адæмы удварныл дзурæг у. Ирон адæмæн хъæздыг культурон бынтæ ис. Нæ фыдæлтæ сæрмагонд ахуырдзинад нæ истой, фæлæ уæддæр æвзыгъд уыдысты кафынмæ, зарынмæ, таурæгътæ кæнынмæ… Фæлæ дуг ивы æмæ абоны царды фæзындис, кафын æмæ зарын кæм ахуыр кæнынц, ахæм артдзæстытæ.

Нæ горæты аивæдты лицей бакæнын дæр дуджы домæн уыдис. Йæ дуæрттæ та байгом кодта 1990-æм азты райдайæны. Зын æмæ уæззау фæндагыл рацыдис, ныртæккæ сæрыстыр кæмæй стæм, уыцы аивæдты артдзæст. Уымæн æмæ уый байгом ис, Советон Цæдис куы ныппырх æмæ гуырдзыйы агрессийы аххосæй Хуссар Ирыстоны адæм хъизæмæрттæ куы æвзæрстой, уыцы рæстæджы. Уыцы азты нæ республикæйы скъолатæ дæр куыстой зын уавæрты, кадавар мыздтæ исгæйæ æмæ знаджы нæмгуытæй æмбæхсгæйæ кодтой сæ куыст. Уыцы скъолаты нымæцмæ уæд æрбафтыдис Колыты Аксойы номыл аивæдты лицей. Уый ацы аз банысан кодта йæ 25 азы юбилей. Ирон аивады артдзæсты къæсæрæй рахызтысты аивады хуызтæй бирæ цæттæ адæймæгтæ.

Нæ горæты иунæг аивæдты лицейы юбилейон мадзал цытджын æгъдауæй ауагъд æрцыдис 13-æм декабры киноконцертон зал «Чермен»-ы.

Хуынд æм æрцыдысты нæ республикæйы Президент Тыбылты Леонид, Хицауады Сæрдар Хъуылымбегты Доменти, йæ хæдивæг Пухаты Эрик, РХИ-йы Парламенты Национ политикæ, культурæ, дин, ахуырад, зонад æмæ дзыллон информацийы комитеты сæрдар Гæбæраты Юри, Культурæйы министр Остъаты Мадинæ, Ахуырад æмæ зонады министр Гасситы Натали æмæ не ‘хсæнады æндæр минæвæрттæ.

Мадзаламонджытæ уыдысты лицейæн йæхи ахуыргæнинæгтæ – Харебаты Батрадз æмæ Владимир, Цхуырбаты Кристинæ æмæ Гæбæраты Илонæ, афтæ ма йæ рауагъдонтæ Джиоты Альбинæ æмæ Хъуылымбегты Залинæ.

Колыты Аксойы номыл аивæдты лицейы цытджын юбилейон изæр байгом ис ирон адæмон кафт «Симд»-æй, кæцыйы аив сæххæст кодта лицейы ансамбль «Скифтæ». Уый фæстæ сценæйыл мадзаламонджытæ æрæмбырдуæвджытæн дзырдтой, сæ уарзон ахуыргæнæндон сын сæ царды цы нысан кæны, йæ сырæзты æмæ рацæугæ фæндагыл. Уыдон, сæйраджыдæр, банысан кодтой, зæгъгæ, Ирыстон æмæ нæ аивад дæр уæззау уавæры куы уыдысты, уæд байгом ис нæ аивæдты лицей æмæ уый уыдис царды æнæмæнгхъæуæг къахдзæф. Уымæн æмæ уый уыцы уæззау азты æндидзын кодта рæзгæ фæлтæры аивадон æмæ сфæлдыстадон хъомылад, кæцы ахъаз кæны адæймагады удыхъæды æнæниз кæнынæн, афтæ ма бæрзонд æмвæзадыл аивад фæсивæды ныфс бауадзы, рæсугъд фидæн сын кæй уыдзæнис, уый тыххæй. Æрхастой ма цæвиттон советон педагог – Василий Сухомлинскийы ныхæстæ, зæгъгæ, сывæллæттæ хъуамæ цæрой рæсугъддзинады, хъæзтыты, музыкæ æмæ сфæлдыстады дунейы. Аивæдты лицейы хъомылгæнинæгтæ куыд дзырдтой, уымæ гæсгæ сæ ахуыргæнæндон дæр æнцой кæны ацы ныхæстыл, ома, уый та йæ куыст кæны, ирон аив музыкæ, кафт æмæ сфæлдыстады сусæгдзинæдтæ ахуырдзау фæсивæдæн амонгæйæ.

Аивæдты лицейы юбилейон мадзалы сценæмæ фæхуыдтой йæ фыццаг ахуыргæнджыты: Бикойты Нелли, Гæбæраты Фатимæ, Болататы Аринæ, Тедеты Сослан, Цхуырбаты Залинæ, Гуыбеты Нинæ, Людмилæ Александрова æмæ æндæрты.

Лицейы фыццаг ахуыргæнджыты номæй раныхас кодтой Бикойты Нелли æмæ Гæбæраты Фатимæ.

Бикойты Нелли йæ раныхасы æрдзырдта, лицейы фыццаг коллектив сæ куыст куыд райдыдтой, уый тыххæй, ранымадта сын сæ номхыгъд. Уыдон уыдысты 24 адæймаджы, кæцытæй алчи дæр архайдта Хуссар Ирыстонæн аивадон æмæ сфæлдыстадон здæхтимæ ахуыргæнæндон йæ къахыл слæууын кæныныл. «Фыццаг педагогон коллективы æртымбыл кодта æмæ йæ сæргъ абоны онг лæууы йæ директор Кæсойты Лаврент. Нæ аивæдты лицей йæ дуæрттæ фыццаг байгом кодта 1991 азы 1-æм ноябры, йæ хъомылгæнинæгты нымæц та уыдис 62 сывæллоны, кæцытæ йæ æнтыстджынæй каст фесты æмæ сæ мах стæм сæрбæрзонд», – загъта йæ раныхасы Бикойты Нелли. Уый ма стыр бузныджы ныхæстæ загъта, лицейы фыццаг бонтæй фæстæмæ зæрдиагæй йæ куыст чи кæны, æппæт уыцы ахуыргæнджытæн. Ахуыргæнинæгтæн та йæ бафæндыдис стыр æнтыстытæ сæ ахуыры æмæ фидæны царды.

Аивæдты лицейы ирон æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнæг Гæбæраты Фатимæ та банысан кодта:

– Æз зæгъдзынæн уый, æмæ 25 азы бирæ нæу, фæлæ йыл куы ахъуыды кæ-нæм, уæд нæ аивæдты лицей сырæзтис, нæ Фыдыбæстæ иууыл уæззаудæр уавæры куы уыдис, уæд. Бирæтæ нын дзырдтой, зæгъгæ, нæ цæй скъола хъæуы, фæлæ махæн нæ ныфс сæттын нæ бауагъта дзæнæтыбадинаг Пухаты Фатимæ. Уый загъта, зæгъгæ, знаджы фыдæнæн Ирыстоны хъуамæ байгом уой ног скъолатæ æмæ йæ ныхас дæр æрцыдис. Баконд æрцыдис нæ ахуыргæнæн уагдон дæр æмæ йæ схуыдтам аивæдты лицей. Знаджы фыдæнæн не скъолайæ айхъуыстис ирон музыкæйы зæлтæ, ирон дзырд, зард æмæ кафты хъæр. Уæдæй абонмæ лицей размæ цæуы уæндон къахдзæфтæй.

Махæн не скъолайы рауагъдонтæ сæ куыст кæнынц куыд Хуссар Ирыстоны, афтæ Уæрæсейы æндæр горæтты дæр. Нæ хъус дарæм сæ куыстмæ æмæ сæ нæ зæрдæтæ рухс кæнынц.

Мæн ма бафæнддзæнис, цæмæй мæ райгуырæн къуымы ахæм скъолатæ ноджы фылдæр кæной. Афтæ ма мæ фæнды, цæмæй Ирыстоны æппæт кæстæртæ даргъ уæрæх фæндæгтыл цæуой æмæ нæ культурæ, нæ аивад æмæ не ‘взаг бæрзонд æмвæзадыл уой. Уымæн æмæ æнæ уыдон нацийæн уæвæн нæй.

Арфæ æмæ ма бузныджы ныхæстæ загъта лицейы ахуыргæнджытæ, ахуыр-гæнинæгтæ æмæ мадзалмæ æрбацæуджытæн лицейы раздæры ахуыргæнинаг Цхуырбаты Залинæ.

Аивæдты лицейы 25 азы юбилейы цытæн зæрдиаг арфæйы ныхæстæ загъта нæ республикæйы Президент Тыбылты Леонид:

– Мæнæн тынг æхсызгон у, ахæм цытджын мадзалы хайад кæй исын, уый. Нæ аивæдты лицей 25 азы дæргъы кæны цæсгомджын æмæ æнæмæнгхъæуæг куыст, кæцы йæ куыст райдыдта нæ царды уæззаудæр рæстæджы. Æз уыцы рæстæг мæхæдæг дæр тынг хорз хъуыды кæнын, не ‘хсæнады фарст куы сæвзæрдис, зæгъгæ, бакæнæм аивæдты лицей æви нæ. Мæ зæрдыл тынг хорз лæууы, Пухаты Фатимæ уæды Хицауады раз ацы фарст фидарæй куыд æвæрдта.

Историон барæнтæй баргæйæ 25 азы бирæ нæу, фæлæ нæ аивæдты лицейæн уыцы рæстæджы бантыстис æнгом коллектив саразын, фæсивæдæн аивад æмæ сфæлдыстад бауарзын кæнын æмæ Ирыстоны ном ноджы фæбæрзонддæр кæнын. Йæ рауагъдонтæ та æнтыстджынæй сæ ахуыр адарддæр кæнынц куыд нæхи, афтæ Уæрæсейы раззагондæр уæлдæр ахуыргæнæндæтты. Уымæ гæсгæ æз бузныг зæгъын йæ коллективæн сæ иузæрдион куысты тыххæй. Мæ зæрдæ сын зæгъы сæ арфæйаг куысты ноджы стырдæр æнтыстытæ.

Абон цы проблемæтыл æмбæлут, уыдонимæ мах стæм зонгæ æмæ сæ цадæггай иуварс кæндзыстæм, уыдонæй сæ иу у спортивон зал æмæ фæзуат.

Нæ республикæйы Президент Тыбылты Леонид ма ацы ахуыргæнæн уагдоны юбилейы цытæн бакодта зæрдылдарæн лæвар электронон пианино. Уый фæстæ Президент Колыты Аксойы номыл паддзахадон аивæдты лицейы схорзæхджын кодта Кады грамотæйæ. Хорзæхджын ма æрцыдысты цалдæр ахуыргæнæджы: Кæсойты Лаврент, Кæсойты Изетæ, Магкаты Маринæ, Джыгкайты Аленæ, Джыгкайты Барис, Дзæгъиаты Альбинæ.

Ацы ахуыргæнæндоны юбилейæн ма арфæйы ныхæстæ загъта РХИ-йы Парламенты Сæрдары номæй Национ политикæ, культурæ, дин, ахуырад, зонад æмæ дзыллон информацийы фæрæзты фæдыл парламентон комитеты сæрдар Гæбæраты Юри. Уый дæр йæ зæрдыл æрлæууын кодта, лицей куыд рæзтис, бирæты кæй нæ уырныдта, ахæм фæстиуæгджын фидæн ын кæй уыдзæнис, уый. Банысан кодта, зæгъгæ, абон нæ лицей йæ куысты цы æмвæзадмæ схызтис, уый йæхи цæстæй бæргæ куы федтаид дзæнæтыбадинаг Пухаты Фатимæ дæр. Йæ ныхасы ма банысан кодта, зæгъгæ, цæмæй цы адæмæн æвзаг æмæ аивад нæй, уыдон та сæхи паддзахад никуы сараздзысты. Уæдæ нæ аивæдты лицей саразын дæр уымæн хъуыдис, уыцы тыхст рæстæджы – загъта Гæбæраты Юри. Бузныджы ныхæстæ загъта лицейы директор Кæсойты Лаврентæн, иузæрдион куыст кæй кæны нæ кæстæрты хæрзиуæгæн, уый тыххæй, афтæ лицейы иннæ ахуыргæнджытæн дæр. Стæй ма Бибылты Анатолийы номæй фехъусын кодта, парти «Иууон Ирыстон»-ы номæй лицейæн рояль кæй лæвар кæнынц.

РХИ-йы Ахуырад æмæ зонады министр Гасситы Натали дæр бирæ арфæйы æмæ бузныджы ныхæстæ загъта юбиляртæн:

– Куыд мæ размæ раныхасгæнджытæ, афтæ мæ зæрдыл дæр æрлæууыдысты 1990 азтæ. Йæ сырæзтыл цас бирæ дзырд цыдис, фæлæ нын абон практикæ куыд фенын кодта, уымæ гæсгæ алы чысыл идеяйæ дæр расайы фидæны стыр хъуыддаг. Ацы ахуыргæнæн уагдон нæ министрадæй дæр у хистæр.

Æхсызгон ма мын у уый, æмæ лицейы ахуыргæнинæгтæ сæхи хорз цæттæйæ кæй равдисынц республикæйы æмвæзадыл уагъдцæуæг предметон олимпиадæты.

РХИ-йы Культурæйы министр Остъаты Мадинæйæ дæр нæ юбиляртæ райстой бирæ зæрдæбын арфæйы ныхæстæ æмæ зæрдылдарæн лæвар.

Колыты Аксойы номыл аивæдты паддзахадон лицейы директор Кæсойты Лаврент стыр бузныджы ныхæстæ загъта, сæ юбилейыл цин кæнынмæ сæм чи æрбацыдис, уыдонæн, афтæ ма арфæ ракодта лицейы ахуыргæнджытæ æмæ ахуыргæнинæгтæн.

Юбилейон изæры лицейы хъомылгæнинæгтæ сæ аивадон арæхстдзинадæй барухс кодтой мадзалмæ æрбацæуджыты зæрдæтæ. Уыдон æххæст кодтой алыгъуызон зарджытæ, куыд иронау æмæ уырыссагау, афтæ фæсарæйнаг æвзæгтыл дæр. Æххæст кодтой ирон национ кæфтытæ, цагътой пианинойыл, ирон фæндыр æмæ домрæйыл. Уыдон сæ арæхстдзинадæй дисы æппæрстой сценæмæкæсджыты æмæ кæд мадзал дæргъвæтин рæстæджы цыдис, уæддæр адæм алы номыры рахызтмæ дæр æнхъæлмæ кастысты æнæрхъæцæй.

Уæдæ нæ аивæдты лицейæн газет «Хурзæрин» дæр кæны зæрдæбын арфæ йæ юбилейы цытæн. Бирæ азты дæргъы зæрдæрухсæй лæггад кæнæт Ирыстоны кæстæртæн. Йæ кад бæрзондæй бæрзонддæр кæнæт!

Туаты Ларисæ

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.