Зындгонд куыд у, афтæмæй нæ рагфыдæлты истори бахъахъхъæныныл кусынц куыд историктæ æмæ археологтæ, афтæ хицæн адæймæгтæ дæр, кæцытæ компетентон сты ацы хъуыддаджы. Уыдон се ‘ппæт дæр алыварсонæй архайынц, цæмæй раздахой нæ рагфыдæлты историон цæрæн бынæтты, се ‘гъдæутты æмæ æндæр ахæм фактты тыххæй бæлвырдгæнæнтæ. Ис зæгъæн, ахæм хицæн гоймæгты нымæц тынг бирæ кæй нæу, æмæ мæнмæ гæсгæ та, уыдонæн сæ куыст у æнæмæнгхъæуæг.
Æрæджы Цæгат Ирыстоны мыхуыры рацыд зындгонд историк – этнограф Харебаты Владимиры чиныг «Грузинская академия наук на суде истории» – ахæм номимæ. Чиныджы автор бакуыста нæ фыдæлтæ – алантæ æмæ сæрмæтты рагон цæрæн бынæттæ сбæлвырд кæныныл, ратæлмац кодта гуырдзиаг аргъуаны æвзагæй Шота Руставелийы биографи. Афтæ ма рафæлгъуыдта рагон иероглифтæй фыст тексттæ. Автор йæ чиныгыл кæд фæкуыста тынг бирæ рæстæг, дæс азæй фылдæр, уæд ныртæккæ уыцы удуæлдай куыст, историкты хъуыдымæ гæсгæ ссардта сæрмагонд бынат нæ фыдæлты историон бæлвырдгæнæнты хæзнадоны.
Харебаты Владмир йæ чиныджы разныхасы зæгъы:
«Æз бакуыстон æмæ æрæмбырд кодтон документтæ, кæцытæ, гæнæн ис, æмæ искæмæ фæкæсой, куыд фантази. Ацы фактты æцæгдзинадыл мах баууæнддзыстæм æрмæстдæр уæд, кæд æмæ баууæндæм, рæстæгæй рæстæгмæ нæ разы сæвзæргæ верситæ æмæ гипотезæты æцæгдзинадыл». Автор йæ чиныджы равдыста, азты цыдимæ махæй чи адард сты, уыцы бæрæггæнæнтæ абон махæн кæй сты æнæмæнгхъæугæ, цæмæй уыдоныл бындуриуæггæнгæйæ, мах аразæм æмæ æнæ-фæрæдигæйæ нывæндæм нæ райгуырæн бæстæйы дарддæры цард. Чиныджы Цæгат Кавказ æмæ Хуссар Ирыстоны хæхты бирæ нывтæ, цæмæй уыдонмæ кæсгæйæ, чиныгкæсæгæн æнцондæр уа чиныджы фыст цаутæ арфдæр æмæ ирддæрæй бамбарын.
Автор йæ чиныг «Грузинская академия наук на суде истории»-йы фыссы: «Грузия пытается навсегда присвоить осетинские земли вдоль горного участка Военно-грузинской дороги. Так называемый «тихий» захват осетинских земель с переписыванием докментов определяющих, якобы, их правовой статус…» Ацы фарсты фæдыл авторы бæлвырдгæнæнтæ сты афтæ, ома, ацы æнæмæнгхъæуæг фæндаг сарæзта Уæ-рæсе Ирыстоны территорийыл, цæмæй Гуырдзыстонмæ æмæ фæсхохы иннæ адæмтæн, æххуыс кæныны нысанæн, сифтонг кодтаид фæндагон бастдзинад. Ацы фактæн ма бæлвырдгæнæг сты ирон поэт, прозаик æмæ фыссæг Гæдиаты Секъайы уацмыстæ дæр. Секъа йæ уацмысты бæл-вырдæй æвдисы Арагуийы доныбылгæрæтты цæрæг ирон адæмы царды нывтæ.
Бирæ азты дæргъы мыхуыр цыд Хуссар Ирыстонимæ баст тынг бирæ мæнг литературæ. Уыдоны Хуссар Ирыстон æвдыст цыд, куыд Самочабло, афтæ. Владимиры хъуыдымæ гæсгæ, 1989 азæй фæстæмæй цыдæриддæр Гуырдзыстоны историон литературæ мыхуыр æрцыд, Ирыстон æмæ ирон адæмы тыххæй, уыдон хъуамæ нымад æрцæуой мæнг литературæйыл. Ацы хъуыды æмæ уыимæ баст факттæ ссисты Харебаты Владимирæн, йæ чиныг «Грузинская академия наук на суде истории»-йыл бакусын æмæ мыхуыры рауадзыны сæйраг нысан. Ацы рауагъды автор хæссы бирæ ирд бæлвырдгæнæнтæ, кæцытæ æвдисæн сты Гуырдзыстоны уыцы чингуыты æнæрастдзинадæн.
Куыд ма загътон, афтæмæй Владимир йæ чиныгыл фæкуыста дæс азæй фылдæр æмæ æрæмбырд кодта, нæ фыдæлты алантæ æмæ сæрмæтты тыххæй тынг бирæ бæлвырдгæнæнтæ. Уыдон тыххæй уый бахъуыд æндæр бæстæтæм ацæуын дæр, æрзилын музейтыл, архивтыл, библиотекæтыл æмæ самал кæнын дунейы алыгъуызон авторты литературæ. 90-æм азты уый ацыд Æввахс Хурскæсæнмæ æмæ уым дæр кодта йæ историон куыст, амал кодта, алантæ æмæ сæрмæтты тыххæй фыст литературæ. Уыдон фыст æрцыдысты алы æмæ алы æвзæгтыл æмæ сæ хъуыд тæлмац кæнын.
Чиныг дихгонд у сæргæндтыл. Уыдонæй алы сæр дæр у йæхирдыгонау цымыдисон, фæлæ уæлдай ахадгæдæр сты «Назад в прошлое», «Древняя древность. За легендой истина», «Где искать рай?» æмæ æндæртæ.
Ацы чиныджы тыххæй ис бирæ фыссæн æмæ дзурæн, фæлæ куыд æппæт историон чингуытæ, афтæ уый дæр хъæуы бакæсын, бамбарын æмæ саргъ кæнын авторы куыстæн.
Банысан кæнын ма хъæуы уый дæр, æмæ ацы чиныг кæй у Харебаты Владимирæн йæ фыццаг бацæттæгонд чиныг. Кæй зæгъын æй хъæуы, æхсайаздзыд адæймагæн ахæм куыст бакæнын æнцон кæй нæу.
Харебаты Владимир райгуырд 1949 азы. 1971 азы каст фæцис Хуссар Ирыстоны паддзахадон институты историкон-филологон факультет, 1983 азы та каст фæцис Цæгат Ирыстоны паддзахадон университеты юридикон факультет. Владимир тæлмац кæны рагон æвзæгтыл фыст тексттæ. Ныртæккæ Владимир мыхуырмæ цæттæ кæны ноджы æртæ чиныджы.
Хуыгаты М.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.