Абоны царды хистæр æмæ астæуккаг кары адæймæгтæй алчидæр тынг хорз хъуыды кæны, Советон дуджы Ногдзау суæвын ахуыргæнинагæн кадыл нымад уыдис, йæ разы йын æвæрдта бирæ бæрнон хæстæ. Уыцы хæсты руаджы æвзонг адæймаг цайдагъ кодта бирæ æвæрццаг миниуджытыл, фæсивæды ‘хсæн йæ хæларадон ахастытæ кодтой хъæрмуддæр æмæ æхсæнадон царды та иста активон хайад.

Ногдзауты организацийы историйы райдайæн у 1922 азæй. Рæзгæ фæлтæры хъомылады, сывæллæтты баиугæндты ахсджиагдзинад хынцгæйæ коммунистон парти фæскомцæдисæн бахæс кодта сывæллæтты иууон коммунистон организаци саразын. Арæзт æрцыд  сæрмагонд къамис, уымæн йæ программæ æмæ архайды принциптæ баку-сыны фæдыл. Йæ куысты хайад иста Надежда Крупская, уый стыр хайбавæрд бахаста ногдзауты змæлдмæ.

1922 азы 19 майы фæскомцæдисы II Æппæтуæрæсейон конференцийы райст æрцыд уынаффæ, цæмæй æппæт бæстæйы арæзт æрцыдаид ногдзауты отрядтæ. Уыцы аз октябры мæйы Уæрæсейы коммунистон цæдисы фæсивæды V съезд уынаффæ райста, цæмæй æппæт ногдзауты къордтæ баиу уыдаиккой сывæллæтты коммунистон организаци «Спартак»-ы номыл æрыгон «Ногдзаутæ»-йы организациимæ. 1924 азы 21 январы ногдзауты организацитæн лæвæрд æрцыди В. И. Ленины ном.

Ногдзаутæ хайад истой сабатбоны зиуты, æххуыс кодтой æвæгæсæг сывæллæтты раст фæндагыл ныллæууын кæныны хъуыддаджы, æнахуырдзинад скуынæг кæныныл.

1930 азты ногдзауты организациты куыст фæактивондæр, фæзындысты ногдзауты фыццаг галуантæ æмæ хæдзæрттæ. Ногдзауты отрядтæ æмæ дружинæты къухда-риуæггæнджытæ æххæст кæнын райдыдтой ахуырадон функцитæ, райтынг æрыгон натуралистты змæлд, экспедициты цыдысты райгуырæн къуымы æрдз сахуыр кæ-ныны фæдыл. Æрыгон ногдзаутæ æмбырд кодтой фæрæзтæ, трактортæ æмæ комбайнтæ балхæ-ныны тыххæй, хъахъхъæдтой колхозы тыллæг æмæ исад.

Стыр Фыдыбæстæйон хæсты азты ногдзауты организаци ссис Тимурон змæлды инициатор. Сæ командæтæ æмæ отрядтæ æмцегад кодтой госпиталтыл, хæстонты бинон-тыл, æххуыс кодтой тыллæг æфснайыныл, куыстой хъахъхъæнынадон куыстуæтты, æм-бырд кодтой хосгæнæн кæрдæджытæ. Ногдзаутæ хъазуатонæй тох кодтой фашистты ныхмæ партизанон къордты.

Ногдзауты æфсæддон-патртиотикон хъомыладæн ахъаз уыдысты æфсæддон-спортивон хъæзтытæ, хæстон кады бынæттæм сæ балцытæ. Сæ организаци æмгуыст кодта фæсарæйнаг бæстæты сывæллæтты организацитимæ, активон хайад истой дунеон конкурсты, спортивон ерысты алыгъуызон семинарты.

Ныры дуджы дæр 19 майы Уæрæсейы бирæ горæтты нысан фæцæуы Ногдзауты бон. Уый цытæн уагъд æрцæуынц алыгъуызон мадзæлттæ. Сæ организатортæ та вæййынц Уæрæсейы Федерацийы коммунистон партийы минæвæрттæ. Сæйрагдæр ма-дзал уагъд æрцæуы Мæскуыйы Сырх фæзуаты, ам уыцы бон ногдзаутæм айсынц 3000 сывæллоны бæрц.

Ногдзауты равзæрды бæрæгбон нысан цæуы нæ республикæйы дæр. Нæ горæты скъолатæй цалдæры уæвынад кæнынц ногдзауты организацитæ.

Уыцы организацитæй сæ иу уæвынад кæны нæ горæты 5-æм астæуккаг скъолайы. Ацы скъолайы ногдзауты организаци ногæй сæндидзыдта 2008 азы сентябры. Организацийы сног кæныны инициатор æмæ сæргълæууæг Тедеты Ноннæ куыд загъта, уымæ гæсгæ сæм ацы хъуыды сæвзæрдис, хæсты уæззау бонтæй чысыл куы сулæфыдысты, уæд. Ацы хъуыдыйы фарс рахæцыдысты скъолайы директор Бестауты Азæ, ногдзауты змæлды ветерантæ Уалыты Розæ, Бекъойты Юзæ, Бежанты Мананæ, Гæбæраты Екатеринæ æмæ но-гæй сæндидзыдта 5-æм астæуккаг скъолайы ногдзауты организаци, схуыдтой йæ «Ногдзау». Ныртæккæ «Ногдзау»-ы рæнхъыты ис сæ-дæ сывæллонæй фылдæр. Ахуы-ры азы дæргъы алыгъуызон нысаниуæгджын бæрæгбонты ацы организацимæ ногдзаутæ ист æрцæуынц фондз хатты.

Ногдзауты организаци «Ногдзау»-ы сæргълæууæг Тедеты Ноннæ ма куыд загъта, уымæ гæсгæ абон æнæмæнгхъæуæг у ацы организаци. Куыд æй зонæм, афтæмæй уый у хицæн коллектив, кæцыран архайынц иу хъуыдыйыл хæст адæймæгтæ, афтæ ма организаци у адæймагады, æфсымæрдзинады, хæлардзинады хуызæг æмæ дзы сывæллон йæхи фенкъары уæлдай ныфсджындæр, æдасдæр æмæ бæрнон дæр.

Нæ ногдзауты организацийæн традицимæ гæсгæ мæй дыууæ хатты вæййы линейкæтæ. Уыцы ран ногдзаутæ радтынц хыгъд сæ архайды тыххæй. Хорз йæхи чи равдисы, уыдоны схорзæхджын кæнæм Кады грамотæтæй, йæхи мæгуырау чи равдисы, уыдонæн та уайдзæф бакæнæм. Уыдон радон линейкæмæ бакусынц сæ цухдзинæдтæ аиуварс кæ-ныныл, афтæ ма нæ организацийы куыст хорзæрдæм æндавы ахуыргæ-нинæгтæн сæ ахуыры хъуыддагыл дæр, – загъта нын сæ организацийы тыххæй Тедеты Ноннæ.

Уæдæ 19 майы 5-æм скъолайы дæр банысан кодтой Ногдзауы бон. Бæрæгбоны цытæн ацы бон уагъд æрцыдис бæрæгбонон линейкæ. Къордты советты сæрдæрттæ радтой рапорт æмæ базонгæ кодтой æрæмбырдуæвджыты сæ къордты девизтимæ. Банысан кæ-нын хъæуы уый æмæ ацы организцийы къордтæ кæй хæссынц, нæ республикæйы сæрвæлтау сæ удтæ чи радта, уыдоны нæмттæ. Организаци «Ногдзау» йæхæдæг та хæссы Советон Цæдисы хъайтар Мамсыраты Хадзы-Умары ном.

Цытджын линейкæмæ хуынд æрцыдысты РХИ-йы Коммунистон партийы Сæрдар Коцты Станислав, партийы иннæ уæнгтæ Габеты Ульянæ, Дзуццаты Григори, Кæркуысты Ацæмæз, скъолайы иннæ ахуыргæнджытæ æмæ ахуыргæнинæгтæ.

Ацы бæрæгбонон линейкæйы фæлгæтты райстой бирæ арфæтæ. Мадзал бацæуæн ныхасæй байгом кодта Тедеты Ноннæ. Уый раарфæ кодта ногдзаутæн сæ бæрæгбоны цытæн, æрдзырдта сын бæрæгбоны историйыл. Бафæдзæхста сæ, цæмæй уой кæддæрид-дæр цæвиттойнаг, уымæн æмæ ногдзаутæ алы хъуыддаджы дæр вæййынц фыццæгтæ æмæ бафæзминаг кæстæртæ. Афтæ ма Тедеты Ноннæ йæ раныхасы банысан кодта се скъолайы ногдзауты организаци кæй исы скъолайы æхсæнадон царды активон хайад. Бацæттæ кæнынц цымыдисон æмæ нысаниуæгджын мадзæлттæ, æмгуыст кæнынц скъолайы экологион клуб «Æнæниз фæлтæр»-имæ, ауадзынц алыгъуызон акцитæ. Иудзырдæй, скъолайы хъомыладон царды æппæт фарстатæ скъуыддзаг цæуынц ногдзауты организацийы руаджы.

Тедеты Ноннæ ма бузныг загъта Коммунистон партийы уæнгтæ æмæ скъолайы ахуыргæнджытæн ногдзауты организацийы ветерантæн.

Арфæйы ныхæстæ ма ногдзаутæн загъта скъолайы партион организацийы секретарь Гæбæраты Екатеринæ дæр. Уый арфæ ракодта хистæр кары ногдзауты номæй. Мæнæн, зæгъгæ, тынг æхсызгон у фидæны нæ ахæм бафæз-минаг фæлтæр кæй раивдзысты, уый. Гæбæраты чызг ма банысан кодта, зæгъгæ, нæ республикæ ис размæцыды фæндагыл æмæ дзы ныридæгæн уæ хайбавæрд дæр ис. Мæ зæрдæйæн ма æхцондзинад хæссы, азæй-азмæ нæ ногдзауты рæнхъытæ кæй фæфылдæр вæййынц, уый.

Зæрдиаг арфæйы ныхæстæ ногдзаутæн загъта Коммунистон партийы сæрдар Коцты Станислав:

– Бæрæгбоны хорзæх уæ уæнт, зынаргъ ногдзаутæ! Ногдзаутæн кæддæриддæр уыдис стыр кад, уæ кад дæлæмæ макуы æруадзут. Сымахæй нæ горæты иннæ скъолатæ дæр исынц цæвиттон, æмæ дзы бирæ рæтты сног сты ногдзауты организацитæ, уый мæнæн у æхсызгон. Зæгъæм, æрæджы нæ горæты 1-æм скъолайы ногдзаутæм ист æрцыд 12 ахуыргæнинаджы, 70 ахуыргæнинаджы та сæхи цæттæ кæнынц ногдзаутæ суæвынмæ.

Ацы бæрæгбоны цытæн ма 19 майы  5-æм скъолайы ногдзауты рæнхъытæм ист æрцы-дысты 40 ахуыргæнинаджы. Уыдоны номыл дæр загъд æрцыд бирæ арфæйы ныхæстæ. Бæрæгбонон линейкæйы ма ногдзаутæ бакастысты æмдзæвгæтæ, сæххæст кодтой зарджытæ.

Ногдзаутæй нæ ферох сты, нæ республикæйы сæрвæлтау чи фæмард сты, уыдоны рухс нæмттæ, иу уысм сын ссардтой сæ рухс нæмттæ, стæй дидинджытæ сæвæрдтой ацы скъолайы кæрты фæмардуæвджыты номыл арæзт цырты раз.

Бæрæгбонон арфæйы ныхæстæ ногдзаутæн загътой Уалыты Розæ æмæ Габеты Ульянæ.

Скъолайы директор Бестауты Азæ Кады грамотæтæй схорзæхджын кодта ногдзаутæн сæ фылдæрты æмæ сæ къласæгты.

Ацы бæрæгбонон мадзалы ма Уæрæ-сейы Федерацийы Коммунистон партийы Кады грамотæтæй хорзæхджын æрцыдысты 5-æм скъолайы ахуыргæнджытæ, ногдзауты змæл-ды ветерантæ: Бестауты Азæ, Уалыты Розæ, Бекъойты Юзæ, Бежанты Мананæ, Тедеты Ноннæ, Гæбæраты Екатеринæ, Абайты Фатимæ, Мулдарты Маринæ, Куымæриттаты Розæ, Цхуырбаты Розæ, Туаты Тамарæ æмæ æндæртæ.

Ногдзауты боны цытæн æвзонг ногдзаутæн балæвар кодтой зæрдылда-рæн лæвæрттæ.

Туаты Ларисæ

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.