Йæ тæмæны та бацыд царддæттæг уалдзæг. Цадæггай хъал кæны нæ алфæмблай æрдз æмæ та рæхджы йæ цъæхвæлыст дарæсæй, йæ рæсугъддзинадæй цæст рæвдаудзæн, зæрдæйæн та æхцондзинад хæсдзæн. Æвæццæгæн, алчи нæ зондзæнис, нæ алыварс цъæхвæлыст æрдз уалдзæгæй фæззæгмæ стыр лæггад кæй фæкæны адæймагæн, æмæ канд адæймагæн нæ, фæлæ æппæт удæгас уæвæгойтæн дæр. Бæрæг куыд у, афтæмæй уæлдæфы цы зианхæссæг, хъæстæ буарадтæ ис, уыдоны сæхимæ цъирынц æмæ йæ бирæбæрцæй сыгъдæг кæнынц. Уый зонын уæлдай ахсджиагдæр у нæ горæты цæрджытæн, уымæн æмæ цы уæлдæф улæфынц, уый чъизи кæныныл бирæтæ, фыдæнæнгæнæгау, сæхæдæг дæр фæархайынц. Уымæн ирд цæвиттон у, уалдзæджы сæ цæхæрадæтты хус сыфтæртæ æмæ бæлæсты хус къалиуты æхсæдæнтæ куы æрæмбырд кæнынц æмæ сæ брондонмæ акалыны бынаты, арт куы бафтауынц. Уыцы фæздæг та адæймаджы æнæниздзинадæн стыр зианхæссæг кæй у, уый тыххæй бирæ хæттыты бафæдзæхстой санэпидемиологион станцы кусджытæ нæ горæты цæрджыты. Фæлæ, уымæ нæ кæсгæйæ, уыцы фæдзæхстыты ницæмæ дарынц бирæтæ. Махæй та алчидæр æмбары, бæлæстæй цы сыфтæртæ азгъæлынц, уыдон куы бамбийынц, уæд кæй свæййынц хорз хъацæн æмæ кæй хъæздыгдæр кæнынц мæры. Фæлæ, цæмæдæр гæсгæ, иуæй-иутæ фенхъæлынц, хус кæрдæгыл бандзаргæйæ, цыма зæхх фæхъæздыгдæр уыдзæн æмæ дзы ног тау тагъддæр ссæудзæн. Бæлвырд куыд у, афтæмæй та, хус кæрдæг æмæ бæлæсты къалиуты æхсæдæнтæй стыр пайда нæй. Хус кæрдæджы фæныкæй мæры хъæздыгдæр кæныны тыххæй куы дзурæм, уæд æм уый ногæй ницы бафтауы: фæнычы цы минералон буарадтæ вæййы, уыдон уæддæр мæрмæ фæхæццæ вæййынц, хус кæрдæг куы бамбийы, уæд. Зонын хъæуы уый дæр æмæ горæты чи зайынц, уыцы бæлæсты сыфтæртæ уалдзæгмæ куы баззайынц æмæ мæримæ куы схæццæ вæййынц, уæд ахæм хъацæнтæн сæ пайдайæ сæ зиан фæфылдæр вæййы. Уымæн æмæ горæты уынгты, афтæ хæдзаргæрон зæххы фадгуыты цы зайæгойтæ зайынц, уыдон куыд ма загътам, афтæмæй сæхимæ цъирынц зианхæссæг бауарадтæ, кæцытæ, сæйраджыдæр, æвзæрынц машинæтæй æддæмæ цы газтæ цæуынц, уыдонæй. Уыцы газтимæ нæ алфæмблай уæлдæфмæ бахауынц уæззау згъæрты, рыг æмæ æрбадынц бæлæсты сыфтæртыл. Ахæм газты сконды ма, зындгонд куыд у, афтæмæй, ис токсикон буарад. Уыдон иууылдæр сæхимæ цъирынц сыфтæртæ æмæ сæ куы басудзай, уæд фæздæгимæ мах улæфæм уыцы хъæстæ буарадты æмæ æвзæрæрдæм æндавынц не ‘нæ-низдзинадыл. Ноджы ма сыфтæртæ кæм судзынц, уырдæм ма хатт баппарынц полиэтиленæй мигæнæнтæ æмæ уæлдæф ноджы уымæй тынгдæр схъæстæ вæййы. Уыдонæй рахицæн вæййы 75 бæрц токсикон буарадтæ. Пластмасс мигæнæнтæй та хицæн кæнынц æндæр зианхæссæг буарадтимæ диоксинтæ, кæцытæ сты иууыл тæссагдæр химикон буарадтæ. Уыдон лæмæгъ кæнынц адæймаджы иммунон системæ, мæгуырауæрдæм бандавынц адæймаджы æппæт органтыл дæр. Æнæ уыдонæй дæр сыфтæрты фæздæджы тæфы тынг стыр у зианхæссæг буарадты концентраци. Ацы угарон газ тагъд схæццæ вæййы туджы гемоглобинимæ æмæ туаггуыр нал фæуадзы буары чырæгтæм. Адæймаджы организмæн стыр зиан хæссынц ирритантæ дæр, уыдон уæлдай тæссагдæр сты, карз респираторон низтæй, астмæйæ, хроникон бронхæтæй чи хъæрзынц, ахæм рынчынтæн. Ахæм зианхæссæг буарадтæ уæлдай фылдæр рахицæн вæййынц, сыфтæртæ мынæг сыгъд куы фæкæнынц, уæд.
Зæгъын хъæуы уый æмæ бирæ бæстæты карз мадзæлттæ ист кæй цæуы, зайæгойты сыфтæртæ чи судзынц æмæ уый фæстиуæгæн уæлдæфы чи хъæстæ кæнынц, уыдоны ныхмæ – ивар сæ кæнынц æхцайы стыр бæрцтæй.
Нæ горæты ахæм æртытæй цы фæздæг фæцæуы, ахæмтæ фенæн вæййы куыд рагуалдзæджы, афтæ æрæгвæз-зæджы дæр. Хатт уыцы фæздæг ныббады горæты æнæхъæн районты дæр.
Уæдæ цы дæнцæгтæ æрхастам, уыдон дæр, фаг сты, цæмæй хус кæрдæг мауал судзæм алы рæтты. Æмæ, уæдæ цалынмæ ахæм сыфтæртæм спичкæ бахæссæм, уæдмæ уал хъуамæ ахъуыды кæнæм, æмæ нæ зæрдыл æрлæууын кæнæм, уырдыгæй цæуæг фæздæгæй уæлдæф кæй хъæстæ кæнæм æмæ стыр зиан кæй хæссæм, куыд нæхи, афтæ æндæрты æнæниздзинадæн дæр.
Бестауты Валя
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.