Цæгат Ирыстоны

                                       ФÆЦИС  СКЪОЛАТЫ  КАРАНТИН

Ахуыры азы райдайæнæй абонмæ бирæ ныхæстæ цæуы, сывæллæттæ ацы æнахайыры вирусы аххосæй бынтондæр онлайн ахуыры системæмæ кæй раивдзысты, уый тыххæй. Нырма дзырдтой сентябрæй, стæй октябрæй… Каникулты фæстæ ноябры скъоладзаутæ æртæ къуыри карантины куы абадтысты, уæд та бирæтæ аскъуыддзаг кодтой: уымæй фæци скъолайы ахуыр, дарддæр процесс цæудзæн онлайн ахуыры хуызы.

Фæлæ республикæйы разамынд бирæ рабар-бабары фæстæ аскуыддзаг кодта 16-æм ноябрæй ахуыр йæхи фæткыл райдайын. Ахæм фæндон хаст æрцыд аналитикон куысты бæрæггæнæнтæм гæсгæ.

  «Æртæ къуырийы дæргъы рабæрæг карантин низы ныхмæ ахадгæ мадзал кæй нæ у, уый. Уыййас рæстæг мах нæ рахатыдыстæм карантины æххуысæй рынчынтæ фæкъаддæр сты, уый. Кæй зæгъын æй хъæуы, ахæм мадзалæн иугæр йæ фæстиуджытæ зæрдæзæгъгæ нæ уыдысты, уæд карантин адарддæр кæнын кæнæ онлайн хуызы ахуырмæ ахизынæн ницы бындур ис. Дæрддзæгмæ ахуыр бирæ ныййарджытæн хæссы æгæрон зындзинад, уый та кæны æндыгъд уавæрмæ»,- загъта Цæгат Ирыстоны ахуырады министр Людмила Башарина.

Уый ма куыд банысан кодта, афтæмæй стыр æргом здæхт цæудзæн санитарон домæнтæ æххæст кæнынмæ, кæм гæнæн кæна, уым дыууæ сменæмæ рахиздзысты, ныййарджытæ скъоламæ хиздзысты æрмæстдæр маскæты, кæд рынчын разына искæцы къласы, уæд уыцы къласы сæвæрдзысты карантины, ахуыргæнджытæй исчи куы фæрынчын уа, уæд æй иннæ раивдзæн, фæлæ ахуыр хъуамæ цæуа æххæст уагæй.

Ахуыры процесс æмæ санитарон домæнтæ æххæст кæнынæн та  дзуапп æппæтæй дæр дæтдзысты ахуыргæнджытæ.

                                     ХÆРЗИУÆГ – «РÆСТДЗИНАД»-æн

Ирыстоны кадджындæр газеттæй иу – «Рæстдзинад», сæдæ азмæ æввахс лæггад кæны ирон æвзаг, мыхуыр зынаргъ кæмæн сты, уыдонæн. Газет стыр æвæрæн бахаста Фыдыбæстæйы Стыр хæсты темæ парахат кæнынмæ дæр. Фыдыбæстæйы сæраппонд редакцийы кусджытæй бирæтæ сæ цард радтой хæсты тымыгъы, чи та дзы цæнкуылтæй æрыздæхт. Бирæ азты дзы кусынц, хæсты заманы чи райгуырд, йæ фæстиуджытæ йын йæ удыл чи бавзæрста, сæ фыдæлтæ тохы быдыры кæмæн баззадысты, ахæм журналисттæ.

Газет йæ царды бонты æвдисы Фыдыбæстæйы хæсты темæ алывæрсыгæй. Фыссы хæстон цаутыл, хъæбатыртыл, патриотон хъомыладыл, хæсты рæстæджы æмæ йæ фæстæ мæгуыр азты чи схъомыл, уыцы адæмыл…

Æппæт уыдæттæ нымайгæйæ,  æрæджы «Рæстдзинад» хорзæхджын æрцыд майдан «Хæсты сывæллæттæ»-йæ. Кадджын хæрзиуæг газеты редактор Хозиты Барисмæ радта Дзæуджыхъæуы Ветеранты советы сæрдар, зындгонд меценат Лалыты Левæ.

Хозиты Барис зæрдæбын арфæ ракодта ахæм хæрзиуæджы тыххæй. Куыд банысан кодта, афтæмæй уый газетыл æвæры ноджы стырдæр хæс æмæ нырæй фæстæмæ архайдзысты бæрнондæрæй.

Бафиппайын хъæуы уый æмæ ацы номарæн майдантæ Лалыты Левæ кæй самал кодта йæхи фæрæзтæй. Сæдæ хæрзиуæджы, амалхъомы хъуыдымæ гæсгæ, хъуамæ ссарой сæ хицæутты. Уыдон та фылдæр сты 1928 азæй 1945 азмæ чи райгуырд, «хæсты сывæллæттæ» кæй хонæм, уыдон.

Майданты иу хайæ та хорзæхджын æрцæудзысты Хуссар Ирыстоны цæрджытæ.

                             ЦÆУГÆ  МУЗЕЙ – ХÆСТОН ЦАРД  ÆВДИСÆГ

Æппынфæстаг, Хæстон Намысы горæт Дзæуджыхъæумæ схæццæ, цалдæр мæйы кæмæ æнхъæлмæ кæсынц цæрджытæ, уыцы хæстон поезд-музей. Ацы акци арæзт æрцыд Уæлахизы 75 азы кадæн Æппæтуæрæсейон проект «Уæлахизы поезд»-ы фæлгæты.

Поезд-музейы нысан у Фыдыбæстæйы Стыр хæсты рæстæг карздæр тохтæ кæм цыд, стырдæр хъæбатырдзинæдтæ кæм равдыстой, уыцы горæттыл рацæуын. Мæскуыйæ рацæугæйæ бабæрæг кодта Тулæйы,  Псковы, Архангельскы, Мурманскы,  Волгограды, Смоленскы. Уыцы кады аккаг сси Дзæуджыхъæу дæр. Специалисттæ куыд зæгъынц, афтæмæй ацы акцийæн æмбал нæй дунейы.

Музей уынынмæ цæуынц республикæйы алы къуымтæй. Йæ мидæг цы авд вагоны ис, уыдонæй алкæмæн дæр ис йæхи хæстон истори,  фæлгонцгонд сты хæстон цардмæ цыдæриддæр хауы, ахæм æрмæджытæй.  Йæ сæйрагдæр экспонаттæ сты мыдадзæй конд адæймæгтæ: хæстмæ цæуæг фæсивæд, цæф хæстонтæ, концлагерты уацайрæгтæ, дохтыртæ, санитаркæтæ, «Æнæмæлгæ полкъ»…  Уыимæ акъоппытæ, цæугæ къæбиц, быдырон хинайæн, трофейтæ, мигæнæнтæ, хæцæнгæрзтæ, писмотæ, стæй алыхуызон документтæ…

«Ацы акци у хъæугæ, ахсджиаг. Фæсивæд хъуамæ сæ истори зоной, ацы музей та уый фадат дæтты. Мах не ‘ппæт дæр хæсджын стæм, цæмæй нымайæм Уæлахиз нын чи  ‘рхаста, уыцы хæстонты, сæ ном сын ма рох кæнæм. Хæсты азар басыгъта алы советон бинонты дæр. Стыр бузныг ацы проекты автортæн», – загъта Фæсивæды хъуыддæгты фæдыл комитеты сæрдар Джусойты Руслан.

Поезд-музейы экспонатты бацæттæ кодтой сфæлдыстадон æрмадз «Невский баталист» æмæ медиакъорд «Красный квадрат» Уæрæсейы ахуырады министрады, акционерон æхсæнад «Российские железные дороги» æмæ æхсæнадон организаци «Волонтеры победы»-йы æххуысæй.

Поезд дарддæр йæ фæндаг дардзæн Горæт-Хъæбатыр Керчмæ, уырдыгæй Севостополь, стæй Хъырыммæ.

                                                                       Нæ  уацх.