РХИ-йы Информаци æмæ мыхуыры паддзахадон комитеты пресс-центры уагъд æрцыд брифинг ног бакæнгæ хореографион скъола-студийы минæвæрттимæ Хуссар Ирыстон æмæ Абхазы сгуыхт артисткæ Четион Майяйы сæргълæудæй. Хайад ма дзы райстой скъола-студийы кусджытæ Джиоты Къоста æмæ Кæркуысты Алена. Уазджытæ æрдзырдтой скъола-студийы историйыл, сæ дарддæры пълæнттыл, сæвзæргæ проблемæтыл æмæ ма сын цахæм хæстæ сæвæрдтой сæ разы паддзахады къухдариуæгад, уыдæттыл.
Четион Майя ныридæгæн дæр у хореографион скъола «Кафт»-ы директор, фæлæ ма йын культурæйы министрад бахæс кодта, цæмæй сæндидзын кæна нæ республикæйы хореографион скъола-студи дæр, кæцы æнæмæнгхъæуæг у нæ æрыгон республикæйы райрæзтæн. Советон дуджы Гуырдзыстоны уыд æрмæстдæр дыууæ ахæм скъола-студийы – Тбилисы æмæ Кутаисы. Ӕртыккаг ахæм скъола та æрбайгом ис Цхинвалы 1989 азы, рахицæн ын æрцыдис æхцайы фæрæзтæ дæр йæ бæстыхайы арæзтадæн æмæ йын сæргълæууæгæй та снысан кодтой РХИ-йы адæмон артист Саулохты Мельсы. Уæдмæ райдыдтой советон дуджы ныппырх кæныны процесстæ, хæстон архайдтытæ, æмæ скъола-студи рохуаты аззадис. Йæ сæргълæууæг Саулохты Мельс æппынæдзух архайдта, цæмæй ацы хъæугæ скъола йæ куыст нывылæй кæна, – фыста фыстæджытæ алы инстанцитæм, цыд хицауадмæ æмæ культурæйы министрадмæ. Фæлæ йæ тырнындзинадæй ницы рауадис – хæстон архайдтыты рæстæджы æмæ уый фæстæ мæгуыр дуджы ацы скъола никæй æндæвта. Стæй ма бæрнон кусджыты бынæттæм ахæмтæ куы бахауынц, кæцытæ кæнæ культурæйы къабазы куы ницы фембарынц, кæнæ та сæ райгуырæн бæстæйы размæцыдыл куы никуы фæхъуыды кæнынц, уæд дзы æнæмæнг вæййы ахæм фæстиуджытæ.
Фæстæдæр ацы скъолайы бæстыхай ист æрцыд æмæ йæ коллектив «уынджы аззадысты». Цы 23 штаты сын уыд, уыдоны та «фæраскъуын-баскъуын» кодтой алырдæм. Зæгъæм, 9 штаты дзы систой æмæ дзы бакодтой культурон-методикон центр, кæцыйы профессионалон архайды фæстиуджытæ абоны онг ничи ма федта. Четион куыд зæгъы, афтæмæй ацы скъола йæ куыст æмбæлонæй кæнын куы райдайа, уæд фарст сæвæрдзæнис, цæмæй йын йæ штаттæ фæстæмæ раздахой.
Абоны онг дæр кæд гæххæттыл уæвынад кодта хореографион скъола-студи, уæддæр сын профессионалон архайдæн нæдæр уавæртæ уыд, нæдæр фæрæзтæ. Стæй йæ кусджытæн дæр уыд хæрзчысыл мыздтæ æмæ сæ бар-æнæбары хъуыд æндæр рæтты куыстытæ агурын.
Культурæйы министр Зæгъойты Радæйы хъæппæрисæй ныридæгæн цæуынц æппæт цæттæгæнæн куыстытæ, цæмæй æрбайгом уа æмæ бындуронæй æрæвналой сомбоны аккаг кадртæ хъомыл кæнынмæ хореографион скъола-студийы кусджытæ. Четион куыд зæгъы, афтæмæй йын культурæйы министрады баныфсæвæрдтой, ома, иу азы æмгъуыдмæ ног бæстыхай дæр арæзт фæуыдзысты.
Кæд скусдзæн скъола?
«Махæн абоны бон кæд нæ уавæртæ къуындæг сты хореографион скъола-студи æрбакæнынæн, уæддæр нæм сæйраджыдæр ис тырнындзинад, сфæлдыстадон идеятæ, зонындзинæдтæ æмæ ацы къабазы хъæугæ квалификаци. Кæд æмæ алцыдæр нывыл ацæуа, уæд ахуыры азы фæуды æрмæст гом уроктæ ауадзын нæ уыдзæн нæ бон, фæлæ ма концертон программæ дæр сæххæст кæндзыстæм. Фæлæ нын, фыццаджыдæр, алцыдæр баст у нæ культурæйы министрадимæ – куыд нæм æрдарой сæ хъус, ахæм фæстиуджытæ уыдзæнис нæ архайдæн. Нырма нын нæй нæдæр кæсæнтæ, нæдæр хъæугæ инструменттæ. Æгæрыстæмæй гæххæт кæм æрæвæрæм, ахæм скъапп дæр нын нæй.
Фыццаг этапыл нæ бон райсын бауыдзæн дыууæ къорды. Домæнтæ та уыдзысты ахæмтæ – физикон æгъдауæй хъуамæ хорз цæт-тæ уа сывæллон, уа йæм музыкалон курдиат, уа дисциплинæйыл хæст æмæ йын уа æгъдауджын би-нонтæ. Хореографион скъола-студи фæуыны фæстæ йæ рауагъдонæн лæвæрд цæудзæнис æвдисæндар, кæцыимæ сæрибарæй бацæудзæнис хореографон училищæмæ æмæ ма кæд иттæг цæттæ уа, уæд – культурæйы институты хореографион хайадмæ дæр», – зæгъы Четион.
Скъола-студийы къухдариуæгад зындзинæдтæй нæ тæрсы. Йæ рæстæджы Четион цалдæр раны сæндидзын кодта хореографи – Сывæллæтты сфæлдыстадон галуаны, паддзахадон аивæдты лицейы, стæй та Цхинвалы 2-æм скъолайы, кæцыйы ныр кусы 22 азы дæргъы.
«Райдианы уал репетицитæ уадздзыстæм «Чермен»-ы сценæйыл. Фæлæ, мæ хъуыдымæ гæсгæ, сценæйыл репетицитæ уадзын раст нæу – уырдæм схизынмæ сывæллон хъуамæ бæлгæ кæна алыбон кафыны уæлдай. Фæлæ нын ног бæстыхай саразыны тыххæй ныфс кæй бавæрдтой, уый тыххæй бабыхсдзыстæм. Райсдзыстæм алкæй дæр, чидæриддæр нæ домæнтæн дзуапп дæтта – хореографтæ нæм фаг ис. Куы бахъæуа, уæд мæхæдæг дæр бакусдзынæн къордтимæ. Исгæ та кæндзыстæм 2-3 кълæстæй уæлæмæ сывæллæтты, уымæн æмæ дзы физикон тых бирæ хардз цæуы æмæ фыццагкъласонтæ тæригъæд вæййынц. Стæй ма скъолайы арæзт æрцæудзæнис ансамбль дæр, кæцымæ-иу бахаудзысты иууыл хуыздæртæ. Инструменттыл цæгъдджытæ нæм нырма фаг ис æмæ сæм дарддæр бакæсдзыстæм, дæтдзысты нæ домæнтæн дзуапп, æви нæ. Фæнды мæ, цæмæй ма гуымсæг æмæ фæндыры дарддæр пайда кæнæм æндæр музы-калон инструменттæй дæр» – зæгъы скъола-студийы къухдариуæггæнæг.
Четионы ныхæстæм гæсгæ ма ирон хореографион скъолайæн ис иу сæйраг проблемæ – дыууæ Ирыстонæн нæй иумæйаг системæ. Ӕгæрыстæмæй, сын нæй сæхи терминологи дæр.
Джиоты Къоста та йæ раныхасы æрдзырдта скъоламæ кæд рай-дайдзысты исын сывæллæтты æмæ процесс куыд цæудзæнис, ууыл.
«1-æм сентябрæй 9-æм сентябрмæ цæудзысты фæлварæнтæ боны 3 сахатæй изæры 5 сахатмæ. Кæй райсæм, уыдон дыууæ къордыл дих æрцæудзысты – иутæ дзы цæудзысты «Чермен»-мæ, иннæтæ та – 2-æм скъоламæ (ацы хъуыддаджы тыххæй нырма хъуамæ бадзурой культурæйы æмæ ахуырады министрадтæ). Уыдзæнис нын 2 программæйы ахуыр кæнынæн – 5-азон, 8-азон æмæ ахæм программæ, кæцыйы фæрцы экстернæй фæуыны фадат уыдзæнис сывæллонæн, цæмæй астæуккаг скъола фæуынмæ райса скъола-студийы æвдисæндар дæр æмæ йын дарддæр къуылымпыдзинад ма уа йæ профессионалон архайды», – зæгъы Къоста.
«Скъола-студийы ма фадат уыдзæнис адæмон музыкалон инструментты хайад бакæнынæн дæр. Стæй ма хорз уаид ахæм къуым дæр саразын, кæцыйы фенæн уаид ирон дунеон хореографийы истори, ирон зындгонд хореогрæфты биографитæ, библиотекæ æмæ афтæ дарддæр. Ӕрыгон кафджыты куы афæрсай, уæд дзы бирæтæ Гаглойты Хазбийы кой хъусгæ дæр никуы фæкодтой. Ӕмæ уый та мæгуырау хъуыддаг у, – Хазби уыд ирон хореографтæн сæ хуыздæр. Ӕнæхъæн Кавказы йæ рæстæджы уый хуызæн иттæг хорз программæ никæмæн уыд», – банысан кодта Четион.
Джиоты Алыкасандр
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.