Композитор, педагог, фольклорист, æхсæнадон архайæг – уый у Æлборты Феликс Шалвайы фырт. Феликс райгуырд Цхинвалы 1935 азы 8-æм сентябры. Уый йæ чысылæй йæ зæрдæмæ арф айста музыкæйы зæлтæ, æгæрон тых ын бауагътой йæ уæнгтæм æмæ дзы нал фæхицæн йæ царды кæронмæ. Авд азмæ фидæны композитор базыдта цæгъдын, сæ хæдзары та уыдон æрбынат кодтой, уымæн æмæ сыл цагъта йæ нана. Гъе, æмæ Феликс цæгъдын райдыдта балалайкæ, гитарæ, хъисфæндыр, чонгурийыл. Ивгъуыд æнусы 40-æм азты Цхинвалы музыкалон скъолайы ахуыргæнæгæн хъуыд æхца фидын, фæлæ 7-аздзыд лæппуйы зæрдæргъæвддзинад куы федтой, уæд Феликс ахуыр кодта лæвар. Æвзыгъд лæппу йæ ахуыр каст фæци æртæ азмæ, ахуыры рæстæг та уыд æхсæз азы Уый фæстæ йæ ахуыр адарддæр кодта Тбилисы курдиатджын сывæллæтты астæуккаг музыкалон скъолайы æмæ йæ каст фæци сыгъзæрин майданыл 1956 азы. Уый фæстæ та ссис Тбилисы паддзахадон консерваторийы композицийы къласы  студент, профессор И. Тускияйы разамындæй Ам дæр ахуыр кодта æнтысгæйæ æмæ йæ каст фæци тынг хорз бæрæггæнæнтыл.

1960-61-æм азты ахуыргæнӕгӕй куыста Тбилисы сывæллæтты №8 музыкалон скъолайы, 1961- 62-æм азты та уыд Хуссар Ирыстоны зард æмæ кафты паддзахадон ансамбль «Симд»-ы аивадон къухдариуæг-гæнæг æмæ сæйраг дирижер. Ансамблы куыст æмæ размæцыдыл тынг бандæвта курдиатджын музыкант, цыбыр рæстæгмæ ссис аивадуарзджыты уарзон. Гастрольты рæстæджы йæм сценæмæкæсджытæ цыдысты хæлæфæй, йæхи сын кæй бауарзын кодта йæ диссаджы аивадæй, уый фæрцы. Балетмейстер Саулохты Мэльс йæ чиныг «Симд»-ы Феликсы тыххæй фыста: «Ирон адæмон музыкалон сфæлдыстад зонæг йе рбацыдæй зынгæ сфидар кодта нæлгой-мæгты æмæ сылгоймæгты хоры къорд, сæ иумиаг азæлд сси æнтыстджын, хъæздыг-дæр, ансамблы репертуар фæуæрæхдæр. Ног разамонæг бæлвырд æнкъардта ирон адæмон музыкæйы стиль, афтæ ма ирон адæмон инструментты гæнæнтæ». Йæ инициативæмæ æмæ хъаруджын архайды фæстиуæгæн байгом сты музыкалон скъола-тæ Знауыр, Ленингор æмæ Дзауы. Афтæ ма 1981 азы Цхинвалы органон музыкæ дæр сфæрæз кодта. Куыд органист, афтæ музыкæуарзджыты базонгæ кодта Букстехуде, Бах, Франк æмæ æндæр композиторты уацмыстимæ.  1963 азы Æлборты Феликс ссис Цхинвалы музыкалон скъолайы дирек-тор æмæ дзы намысджынæй фæкуыста 1968 азмæ. 1968-75-æм æмæ 1985-90-æм азты та уыд Цхинвалы музыкалон ахуыргæнæндоны директор. 1976 азæй 1978 азмæ уыд Хуссар Ирыстоны Облæххæсткомы культурæйы хайады хистæр æмæ 1979 азæй 1985 азмæ та уыд Хуссар Ирыстоны зонадон иртасæн институты зонадон кусæг. Ам дæр бæрæг разынд йæ зонадон куыст ирон зарæг æмæ ирон музыкалон инструментты тыххæй. Цæвиттон, 1984 азы институты ахуыргæндтæн цы æмбырдгонд «Известия»,зæгъгæ, рацыд, уым Æлборты Феликс ныммыхуыр кодта йæ зонадон куыст ахæм сæримæ «Осетинский народный музыкальный инструмент хъисын фæндыр», 1987 азы та йын рацыд ахæм куыст «О двух мелодико-интонационных оборотах в осетинских народных песнях».

Фæстæдæр Æлборты Феликс цард æмæ йæ хæрзиуæгон архайд дарддæр кодта Дзæуджыхъæуы. 1990 азы кусын райдыдта Цæгат Ирыстоны гуманитарон æмæ социалон иртасæн институты, 1998 азæй та уыд Цæгат Ирыстоны кафты паддзахадон ансамбль «Алан»-ы музыкалон къухдариуæггæнæг.

Феликсы уацмыстæ афтæ зæрдæмæхъаргæ, фæлмæн æмæ æхцон сты æмæ сæ иуæй-иутæ æнхъæлдтой адæмон. Йæ уацмысты хъуыды у ирд æмæ бæлвырд, фæлгонцтæ – æргом. Йæ хъайтартæ сты хъæлдзæг, зæнджын, алкæддæр адæмы уарзон, ис сын цардмæ оптимистон цæстæнгас. Фыццаг ирон профессионалтæ Гæбæраты Илья, Плиты Христафор, Хаханты Дударау æрыгон композитор Æлборты Феликс дæр хъысмæты фæндонæй уыдонау сси универсал. Феликс ныффыста музыкæ кинонывтæн æмæ сæ аивадуарзджытæ тынг айстой сæ зæрдæмæ. Уыдон та сты «Ах, любовь», «Во всем виновата Залина», «День праздника», «Мужское самолюбие», «Сбереги башню», «Легенда горы Тбау» æмæ æндæртæ. Йæ уацмыс «Концерт фортепианойæн оркестримæ си минор», кæцы æххæст кодта ирон музыкалон æцæг бæлвырд фæлгонцтæ, æмбæрстгонд класикон формæтæ музыкæйы дæснытæ æмæ аивадуарзджытæн сси тынг уарзон. Уый 40 азæй фылдæр ссис ирон пианистты æмæ, кæй зæгъын æй хъæуы, хъусджыты уарзондæр уацмыс. Ахæмты нымæцмæ ма ахæссын хъæуы концертон пьесæтæ «Ирон кафт кларнет æмæ фортепианойæн, «Ирон цагъд», «Экспромт» фортепианойæн (уый у Абайты Васойы номыл).

Феликсы курдиаты фæрцы ма рантыстысты ахæм уацмыстæ, куыд камерон-инструменталонтæ «Скерцо» для струнного квартета», «Ария» виолончел æмæ фортепиа-нойæн, «Ирон кафт» кларнет æмæ фортепианойæн, «Ирон кафт» арфæйæн. Фор-тепианæйæн ын ис ахæм уацмыстæ. «Тема с варициями ля мажор, «Три прелюдии», афтæ ма хорон, вокалон дзæвгар уацмыстæ æмæ æндæртæ. Мыхуыр ын æрцыдысты ахæм уацтæ, куыд «Рахманинов и некоторые вопросы развития пианизма 20 века», «.А. Галаев. Опыт исследования жизни и творчества», «К вопросу изучения осетинских традиционных музыкальных инструментов», «Современный музыкальный инструментарий осетинского народа», «Осетинские народные струнные музыкальные инструменты», «Жанры и формы осетинских народных песен», «Следы древнего искусства осетин», «Мелодика осетинских песен», «Ритмика осетинской народной песни» æмæ æндæртæ. Аивадуарзджытæ æхсызгонæй сæмбæлдысты, Феликсæн 2004 азы Дзæуджыхъæуы цы диссаджы чиныг рацыд, ууыл – «Музыкальная культура осетин». Йæхи тыххæй та йыл 2013 азы чиныг «Феликс Алборов», зæгъгæ, рауагъта Дженыхъаты Анжелæ. Нæ телеуынынады æрвылбон цы гимн айзæлы, уый автор дæр Æлборты Феликс у.

Йæ æвæллайгæ сфæлдыстадон куыст, хæрзгъæд уацмыстæ æмæ æхсæнадон архайды тыххæй Æлборты Феликсæн 1979 азы лæвæрд æрцыд Гуырдзыстоны аивæдты сгуыхт архайæджы ном, у ма Республикæ Цæгат Ирыстон-Аланийы æмæ Хуссар Ирыстоны аивæдты сгуыхт архайæг, 1999 азы хорзæхджын æрцыд Г. Свиридовы номыл майданæй, уыцы аз ссис Хетæгкаты Къостайы номыл Паддзахадон премийы лауреат. 

 Бирæ рæсугъд фæндтæ æмæ хъуыдытæ уыд нæ юбилярмæ, фæлæ йын æгъатыр низ сæ сæххæст кæнын нал бауагъта. Цы уæзгæ хуынтæ ныууагъта йæ радтæг адæмæн, уыцы уацмыстæ цæрæццаг уыдзысты, адæмы зæрдыл лæудзæн се сфæлдисæг дæр.                                                                               

    ХУЫБИАТЫ Никъала 

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.