Нæ горæты цæрджытæй Тъехты Виктор Сикъойы фырты чи нæ зыдта, æвæццæгæн, ахæм адæймаг стæм разындзæн. Йæ цардвæндаг æгасæйдæр уыд цымыдисон, фæрнæйдзаг æмæ бафæзминаг. Хъыгагæн, ныр йæ ном ссис æрмæстдæр мысинаг. Зын у, тынг зын, ивгъуыд афоны хорз адæймаджы тыххæй дзурын æмæ фыссын дæр.
Ныр афæдз рацыд, уый не ‘хсæн куынæуал ис, уæдæй фæстæмæ.
Виктор райгуырд 1933 азы горæт Цхинвалы. Йæ сабибонтæ дæр арвыста йæ уарзон горæты. Йæхи зонынхъом куы фæцис, уæдæй фæстæмæ стыр аргъ кодта ахуырадæн, зонындзинæдтæн æмæ нæ горæты 2-æм астæуккаг скъола куы бакаст, уæд дыууæ азы бакуыста Цхинвалы МТС-ы хуымæтæджы кусæгæй, стæй сфæнд кодта йæ ахуыр адарддæр кæнын. Уымæн æмæ МТС-ы кусгæйæ, уый бамбæрста, хъæууон хæдзарады бирæ фарстатæ скъуыддзаг кæнын кæй хъуыд æмæ йæ кæд бирæ фæндæгтæ сæхимæ сайдтой, уæддæр ахуыр кæнынмæ бацыд Киевы финансон-экономикон институтмæ.
Лектортæ æмæ йæ йе ‘мкъурсонтæ бирæ уарзтой, æрвылбондæр йæ зонындзинæдты гуырахст уæрæхдæр кæй кодта æмæ ахуырмæ æвзыгъд кæй уыд, уый тыххæй. Украинæйы уæвгæйæ дæр, Тъехты Виктор фидар хæст уыд ирондзинадыл, фыдæлты æгъдæуттыл. Уый къæм абадын никуы бауагъта йæ ныййарджыты намысыл, æнæуаг ми йæ сæрмæ никуы схаста.
Йæ ахуыр фæуыны фæстæ кусын райдыдта Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн институты кæстæр зонадон кусæгæй. Ахуырмæ йæ æгæрон тырнынад æмæ æрдзæй рахæсгæ фæндвидардзинад Викторы ногæй сразæнгард кодтой йæ ахуыр адарддæр кæнынмæ æмæ 1960 азы бацыд Гуырдзыстоны зонæдты академийы экономикæ æмæ барады институты цур аспирантурæмæ æмæ йæ каст фæцис æнтыстджынæй 1963 азы. Æрыздæхт йæ райгуырæн горæтмæ æмæ ногæй кусын райдыдта Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн институты.
Викторæн йæ цымыдис нæ къаддæр кодта хъæууон хæдзарадмæ, уæлдайдæр та сæндонкуыстмæ, кæцыйы нымадта Хуссар Ирыстоны хъæууон хæдзарады ахсджиагдæр къабæзтæй сæ иуыл. Ахуыр ма куы кодта, уæд раиртæста æмæ ныммыхуыр кодта зонадон куыстытæ сæндонкуысты фæдыл. Скодта йын экономикон анализ æмæ раргом кодта ацы къабазы цы цухдзинæдтæ ис, афтæ ма йæ дарддæр куыд рæзын кæнын хъæуы. Цæмæй сæндонкуысты эффективондзинад бæрзонддæр кæна, уый тыххæй, Викторы хъуыдымæ гæсгæ, уæрæхæй биноныг кæнын хъæуы механизаци, бæрзонддæр хъæуы сæндонкуыстгæнæджы материалон цымыдисдзинад, дырысæй хъахъхъæнын хъæуы агротехникæйы домæнтæ.
Растдæр ацы къабаз йæ зæрдæмæ æввахс кæй лæууыд, уымæ гæсгæ бахъахъхъæдта ацы темæйыл дæр йæ кандидатон диссертаци – «Хуссар Ирыстоны колхозты сæндоны куыст райтынг кæнын», æмæ йын лæвæрд æрцыд экономикон зонæдты кандидаты ном. 1968 азы Тъехты Виктор æвзæрст æрцыд Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн институты экономикæйы хайады сæргълæууæгæй.
Уырдыгæй 1976 азы раконд æрцыд Хуссар Ирыстоны партийы областон комитеты хъæу-уон хæдзарады хайады сæргълæууæгæй. Рæстаг, æмбаргæ æмæ уæздан къухдариуæггæнæг стыр кад æмæ цыт кодта алы кусæгæн дæр æххуысхъуаг чи уыд, уыдонæн рæдауæй æххуыс кодта, æмæ йын уыдон дæр аккаг аргъ кодтой.
1980 азы Виктор æвзæрст æрцыд уæды областы адæмон контролы комитеты сæрда-рæй. 1978 азы та æвзæрст æрцыд партийы областон комитеты уæнгæй æмæ 1980 азæй 1985 азмæ та уыд обкомы бюройы уæнг, афтæ ма æвзæрст æрцыд адæмон депутатты Хуссар Ирыстоны советы 18-19 æрсидты депутатæй.
1985 азы ногæй раздæхт зонадон куыстмæ æмæ кусын райдыдта хистæр зонадон кусæгæй Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæн институты. Йæ цæсгомджын архайды тыххæй 1994 азы ногæй æвзæрст æрцыд экономикæйы хайады сæргълæууæгæй.
Тъехты Викторæн ис, хъæууон хæдзарады æндæр æмæ æндæр фарстыты фæдыл 80, зонадон куыстæй фылдæр.
1972 азы мыхуыры рацыд йæ чиныг «Хуссар Ирыстоны колхозты сæндонгуысты райрæзт æмæ йæ экономикон æфтиаг».
Виктор хайад иста экономикæйы фæдыл V-æм дунеон конгрессы. Уый уагъд цыд 1970- æм азы Ленинграды æмæ дзы хайад истой 38 паддзахады минæвæрттæ, активонæй хайад иста институты æндæр æмæ æндæр экспедициты æмæ ифтонг кодта экономикæйы хайады экспедицитæ.
1975 азы Виктор къухдариуæгад кодта экономикæйы хайады зонадон экспедицийæн. Экспедицийы ахуыр кодта Дзауы районы фæллойгæнджыты социалон-экономикон уавæр. Уый фæстæ экспедицийы æрмæджытæ бакуыстгонд æрцыдысты æмæ уыдоны бындурыл ныммыххуыр кодта цалдæр зонадон куысты.
2014 азы экономикон зонæдты кандидат Тъехты Викторæн мыхуыры рацыд ноджыдæр дыууæ чиныджы: «Хуссар Ирыстоны экономикон географи» æмæ «Республикæ Хуссар Ирыстоны æрдз, йæ цæрджытæ æмæ йæ экономикæ».
Тъехты Викторæн стыр кад кодтой Уанеты Захары номыл ХИЗИИ-йы æппæт коллектив, йæ хайады кусджытæ. Йæ фыдæбонæн ын аккаг аргъ скодтой нæ бæстæйы къухдариуæгад. Уый хорзæхджын æрцыд бирæ хорзæхтæй. Фæлæ цыфæнды стыр хорзæхæй дæр Виктор сæйрагдæрыл нымадта адæмы хорзæх.
Виктор уыд алыварсон æгъдауæй æвзыгъд адæймаг. Хорз арæхстис зарынмæ, кафынмæ. Уый куыста нæ горæты фыццаг хатт цы оркестр фæзынд, уым.
Æнæзæгъгæ нæй Тъехты Викторæн йæ адæймагон миниуджыты тыххæй дæр, уымæн æмæ уый уыдис, адæмы кæрæдзийыл чи баста, ахæм куырыхон зонды хицау. Йемæ дæсгай азты дæргъы чи фæкуыста, уыдон æвдисæн сты, цæстмæ митæй тынг дард кæй лæууыд, уымæн. Никуы ничи йæ федта æнæгъдау, мæстыгæрæй. Ахæм фæтк æмæ æгъдауыл, амад уыдысты йæ ахастдзинæдтæ йе ‘мкусджытимæ, йæ зонгæтимæ. Бынтон фæзминаг та уыд йæ ныхасы гъæд: фæлмæн, рæсугъд æмæ хъæздыг. Уæлдай тынгдæр та аудыдта йемæ цы æвзонг, курдиатджын фæлтæр куыстой, уыдоныл. Ахæм хæрзæгъдауыл хъомыл кодта Виктор йæхи кæстæрты, курдиатджын дохтыртæ Нана æмæ Иналы дæр. Йæ фарсмæ та æдзух уыд аудаг, æмæ уарзæгой æмкъай – Жужунæ. Фæлæ сæ афæдзы размæ фæхицæн кодта мæлæт. Уый уæззау цæф уыдис Быценон æмæ йæ хъæбултæн. Ныр Викторыл сæххæст уыдаид 85 азы æмæ йын йæ райгуырды бæрæгбон банысан кæныныл фæцин кæныны бæсты, уыдон та банысан кæндзысты йæ амæлæтыл афæдзы сæххæсты бон.
Зæгъын хъæуы уый æмæ Виктор кæддæриддæр кæй уыд хъуыддаджы лæг, рæстдзинадыл дзурæг, йæ ныхасæн хицау, никуы ‘рхаста йæ сæрмæ мæнгард, гæды митæ кæнын. Куысты – домаг, æппæты фыццаг йæхицæй, стæй та кæимæ куыста, уыцы адæмæй.
Тъехты Виктор йæ фæстæ ныууагъта хорз æмæ рæсугъд фæд æмæ йæ рухс ном цæрдзæн, чи йæ зыдта, уыдоны зæрдæты.
Бестауты Валя
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.