Йе сфæлдыстад – бæркадджын

Сæххæст 60 азы, ирон музыкалон аивады раз йæ лæггæдтæ дзæвгар кæмæн сты, уыцы композитор, пианист, педагог æмæ музыкалон-æхсæнадон архайæг Макъоты Ацæмæз Владимиры фырты райгуырдыл. Фидæны музыкант ахуыр кæнын райдыдта Дзæуджыхъæуы аивæдты ахуыргæнæндоны фортепианойы хайады (йæ ахуыргæнæг та уыд Лолаты З.) æмæ йæ каст фæци 1976 азы. Æрмæст ууыл не ‘рлæууыд фидæны æвзыгъд музыкант, æмæ 1976-80-æм азты ахуыр кодта Ленинграды консерваторийы фортепианойы къласы, профессор Н. Перельманы разамындæй. Композиторон ахуырад та райста Ереваны Комитасы номыл паддзахадон консерваторийы (профессор Л. Сарьяны кълас) æмæ уый та бакаст 1988 азы. Макъоты Ацæмæз 1986-96 азты куыста Цæгат Ирыстоны паддахадон драмон театры музыкалон хайады сæргълæууæгæй, фæстæдæр та уыд йæ бæрнон нымæрдар. 1991-96 азты куыста Цæгат Ирыстоны композиторты Цæдисы сæрдары хæдивæгæй. Уыцы азæй ссис филармонийы аивадон къухдариуæггæнæг, РЦИ-Аланийы композиторты Цæдисы сæрдар, стæй республикон президентон советы уæнг культурæйы фæдыл. Хайад иста нырыккон музыкæйы фестивальты, куыд зæгъæм, «Уæрæсейы музыкæйы панорамæ» (1995 аз, Мæскуы), «Сабырад Кавказæн» (1997 аз, Ростов) æмæ æндæрты. Макъойы фырт Хетæгкаты Къостайы номыл премийы лауреаты номы аккаг сси 1992 азы, æмæ «Хуыздæр музыкæ – спектакльæн»-ы «Владикавказы театралон фæззæг-99»ы лауреаты ном та райста уыцы конкурсы. Ирон музыкалон аивадмæ йе стыр хайбавæрды тыххæй Макъоты Ацæмæзæн 1995 азы лæвæрд æрцыд РЦИ-Аланийы аивæдты сгуыхт архайæджы ном æмæ 1989 азæй та у Уæрæсейы композиторты Цæдисы уæнг.

Ацæмæзы музыкæ, цыбыр рæстæгмæ, уарзон сси аивадуарздытæн æмæ сын уадид фæндаг ссардта сæ зæрдæтæм. Зæгъæм, поэт Ходы Камалы фыст æмдзæвгæ «Кæмдæр ирон лæппутæ зарынц» æмæ С.Песьяковы фыст æмдзæвгæ сывæллæттæн «С первых шагов по планете» тынг бауарзтой æвзонг фæлтæр, сты дзы диссаджы фæлгæндзтæ æмæ нырыккондзинад.

Композиторы æрмдзæфы руаджы ирон эстрадæйы фæзындысты ахæм уацмыстæ, кæцытæ бынтон хицæн кæнынц уымæй размæйы æндæр авторты уацмыстæй. Йæ фыст зарджытæ сты гармонион æгъдауæй хъæздыг, фактурæйы алыгъуызондзинад æмæ уыимæ иумæ, æххæст сты ирон адæмы национ зæлынадæй. Загъдгонд хиæдтæ уæлдай тынгдæр зынынц, 1980-æм азты фыццаг æмбисы сывæллæттæн кæй ныффыста, уыцы уацмысты. Ахæм уацмыстæм та хауынц «Сывæллæтты альбом», «Сывæллæтты сценæтæ», «Фантазия-шутка» фортепиано æмæ тæнон оркестрæн æмæ æндæртæ. Композиторæн бантыст æмæ фидарæй загъта йæ ныхас, камерон-инструменталон æмæ ирон оркестрон музыкæйы фæлмæн поэтикон лирикон фæлгæндзтæ æмæ ногдæр музыкалон стилистикæйæ кæй фæхъæздыгдæр кодта, уымæй.

1979 азæй курдиатджын композитор уæхскуæзæй кусын райдыдта кино – æмæ театралон музыкæйы къабазы. Уымæн ацы жанрты бантыст цæстæвæрæн фæлгæндзтæ сфæлдисын,куыд зæгъæм, Цæгат Ирыстоны паддзахадон драмон театры Уанеты Владимиры пьесæмæ гæсгæ æвæрд спектакль «Нарты уадындз» æмæ Хуссар Ирыстоны паддзахадон драмтеатры Хуыгаты Георы фыст пьесæмæ гæсгæ спектакль «Сау нымæт» æмæ æндæртæ. Ацæмæзы фæллæйттæм ма хауынц ахæмтæ, куыд оперæ «Алантæ», балет «Планетæты парад», оркестрон уацмыстæ симфони №1 «Афæдзы хроникæ», Симфони №2, симфонион поэмæ «Театр». Ныффыста музыкæ ахæм кинофильмтæн, куыд «Переход», «И оглянулся путник», «Уырызмæджы æрыздæхт», «Человек в зеленом кимоно», Цæгат Ирыстоны паддзахадон драмон театры æвæрд спектакльтæ «Хъæздыг хæдзар», «Туаллаг рæсугъд чызг», «Фæззыгон дидинджытæ, Бæхты театрæн «Нарты куывд», Дыгурон театрæн «Фæдис», æмæ æндæртæ.

Хуыбиаты Н.