Къанау лæггад кæны хъæууон цæрджытæн

Фæстаг азты бирæ куыст цæуы, цæмæй хъæууон фæллойгæнджытæ æфсæст уой донхæры донæй. Ахæм дон та сæйраджыдæр цæуы Чъехы къанауыл. 1941-1945-æм азты, Райгуырæн бæстæ уæззау уавæры куы уыд, уæддæр куыст цыдис, фæсчъылдымы чи фæллой кодта, уыдон уавæртæ фæрогдæр кæныныл. Уый тыххæй Хуссар Ирыстоны облæххæстком 1942 азы 10 февралы райста уынаффæ Чъехы къанауы куыстытæ адарддæр кæныны тыххæй, цæмæй донхæр цыдаиккой 3600 гектары зæххы фæзуæттæ. Иугæр æххæстæй къанау куы сцæттæ, уæд Тъбет, Къостайыхъæу, Уелит æмæ æндæр хъæутæн фадат фæци куыд æхсæнадон хæдзарадты, афтæ хисæрмагонд зæххы фадгуыты дæр дыргъдæтты фæзуæттæ рауæрæх кæнынæн. Уый фæрцы рæзын райдыдта хицæн колхозты экономикæ, стæй ма цæрджыты фæрныгад дæр. Къостайыхъæуы цад дæр уый фæрцы у егъау, донхæры донæй ма ныр цалдæр азы пайда кæны «Южный сад»-ы коллектив дæр.

Ацы къанауы иумиаг дæргъ у 14 километры æмæ дзы æрвылаз дæр арæзтадон-цалцæггæнæн куыстытæ бакæны паддзахадон унитарон куыстуат «Мелиораци»-йы коллектив. Ацы куыстуатæн цалдæр азы арæхстджын разамынд кæны йæ хистæр Хуыгаты Вадим æмæ йæ кусджытимæ бафыдæбон кæнынц, цæмæй дон æнæкъуылымпыйæ цæуа. Ацы бонты дæр уыдон æрæвнæлдтой сæ разылæууæг хæстæ æххæст кæнынмæ. Хуыгайы фырт куыд загъта, уымæ гæсгæ сыгъдæггæнæн куыстытæ райдайдзысты йæ райдиан бынатæй суанг Бадаты хъæумæ. Ацы хъæумæ донхæры дон иу нæ уыд æмæ уымæ гæсгæ цæрджытæ тынг тыхстысты. Сæ уавæр сын бахынцыдта «Мелиораци»-йы куыстуат æмæ æрæвнæлдтой йæ аразынмæ, кæцыйæн йæ дæрддзæг у 1 километры. Къанауы райдианы дæр куыстытæм бавнæлдтой кусджытæ Чъехы хъæуы цур. Кæд фарон дæр бæстон сыгъдæг æрцыд, уæддæр та дзы ныр дæр æрæмбырд дзæвгар змис æмæ йæ асæрибар кæндзысты. Куыстыты иннæ хай та æххæст цæуы Тъбеты хъæуы, ацы бынаты къанау цæуы хъæуы астæуты 400 метры дæрддзæгæн æмæ куыстуатæн фарон бæрæг аххосæгтæм гæсгæ нæ бантыст йе ссыгъдæг кæнын.

Куыстуаты кусджытæ кæддæриддæр сæ разылæууæг хæстæ æххæст кæнынмæ кæсынц бæрндзинады цæстæй æмæ уымæ гæсгæ сæ архайдæн вæййы зæрдæрухсгæнæн бæрæггæнæнтæ. Фæлæ тыхсынц, техникæ сæм фаг кæй нæй, уый аххосæй. Уымæ гæсгæ сæ куыстытæ бакæнынц æххуырсгæ техникæйы фæрцы æмæ уый та къуылымпы кæны сæ куыстытæ рæстæгыл ахицæн кæнынæн.

ХУЫБИАТЫ Никъала