2016 азы декабры мæйы 80 азы сæххæст уыдаид, философон зонæдты доктор, профессор Козаты Авксентийы райгуырдыл. Уый цытæн Тыбылты Алыксандры номыл Хуссар Ирыстоны паддзахадон университеты философии æмæ культуролгийы политолги æмæ социологийы кафедрæтæ ауагътой мысæн мадзал.
Мысæн мадзалы раныхас кодтой ацы кафедрæты ахуыргæнджытæ Бежанты Мельс, Гæбæраты Анатоли, Котолиты Валя æмæ æндæртæ. Профессоры цардвæндаджы тыххæй доклад сарзæта Философи æмæ культурологийы кафедрæйы хистæр ахуыргæнæг Хуыбиаты Соня.
Козаты Авксенти Ильяйы фырт райгуырд 1936 азы Лагодехы районы Понайы хъæуы. Астуæккаг скъола каст фæцис Лагодехы районы Байсубанты хъæуы. Уый фæстæ йæ ахуыр адарддæр кодта Тбилисы паддзахадон университеты философон факультеты æмæ йæ æнтыстджынæй каст фæцис 1958 азы. Паддзахадон фæлварæн къамисы уынаффæмæ гæсгæ йын лæвæрд æрцыд философы, культурæйы архайæджы кусæджы ном.
1958-1959 азты Козаты Авксенти куыста Цхинвалы районы Культурæйы хæдзары директорæй. 1961 азы февралы мæйы та нысан æрцыд Цхинвалы районы администрацийы культурæйы хайады кусæгæй. Ацы бынаты иу аз бакусыны фæстæ йæ ракодтой Советон Гуырдзыстоны ФЛКЦ Цхинвалы райкомы инструкторæй. Уым дыууæ азы бæрц бакусыны фæстæ кусын райдыдта Хуссар Ирыстоны паддзахадон педагогон институты хистæр ахуыргæнæгæй. Ацы бынаты бакуыста 1968 азы онг æмæ уый фæстæ æрвыст æрцыд ахуыр кæнынмæ Ростовы паддзахадон университеты философийы кафедрæйы аспирантурæмæ. Уым бахъахъхъæдта диссертаци æмæ йын лæвæрд æрцыд философон зонæдты кандидаты ном. 1970 азы æрæздæхт Хуссар Ирыстонмæ æмæ кусын райдыдта ХИПИ-йы философийы кафедрæйы доцентæй. 1974 азы æвзæрст æвзæрст æрцыд философийы кафедрæйы сæргълæууæгæй. Уæдæй йæ амæлты боны онг куыста Хуссар Ирыстоны паддзахадон педагогон институты. Козайы фырт цалдæр хатты æвзæрст æрцыд философийы кафедрæйы сæргълæууæгæй.
1981 азы Козаты Аксвенти бахъахъхъæдта диссертаци æмæ йын лæвæрд æрцыд философон зонæдты докторы ном. Йæ докторон диссертацийы темæ уыд «Интернационалон бастдзинæдтæ æмæ æхсæнадон прогресс». Лæвæрд ын æрцыд профессоры ном. Лекцитæ каст къорд философон дисциплинæтæй æмæ ма уыцы иурæстæджы кодта зонад-иртасæн куыст дæр. Мыхуыры рауагъта 60 зонадон куыстæй фылдæр, уыцы нымæцы монографи æмæ дыууæ брошюрæйы. Активон хайад иста Хуссар Ирыстоны, Советон Гуырдзыстоны, Советон Цæдисы æндæр æмæ æндæр уæлдæр ахуыргæнæндæтты зонадон конференциты.
Фæстæдæр та Козаты Авксенти нысан æрцыд Хуссар Ирыстоны паддзахадон педагогон институты зонад æмæ ахуыры хайы проректорæй. Йæ зонадон куыстытæй уæлдай ахсджиагдæр у монографи «Анахарсис – скифаг философ», кæцы у нæ эрæйы агъоммæ 6-æм æнусы скифаг философы цард æмæ сфæлдыстады тыххæй. Ацы куысты ахуыргонд лæмбынæг иртасы рагзаманты авд пехуымпарæй сæ иу – Анахарсисы цардвæндаг, æндæр æмæ æндæр проблемæтæм йæ философон цæстæнгас. Профессор Анахарсисы баста ирон адæмы культурæимæ æмæ йын æнтысгæ дæр бакодта. Ацы куысты фæрцы бирæтæ базыдтой рагон скифтæн æмæ абоны ирон адæмæн се ‘гъдæуттæн цы бастдзинæдтæ ис, уыдоны тыххæй.
Козаты Авксенти йæ куыст «Коммунистон культурæйы арæзты национ æмæ интернационалон бастдзинæдты диалектикæ»-йы пропагандæ кæны æмбарад æмæ æфсымæрдзинады идеятæ. Ахуыргонд йæ философон иртасæнтæй стыр ахъаз фæци ирон философийы рæзтæн, ацы къабазы ахуыргæндтæ цæттæ кæнынæн. Нырма йын бирæ бантыстаид саразын, фæлæ йыл хъысмæт сайдæй разылд æмæ йæ цардæй ахицæн йæ тæккæ лæджы кармæ бацæугæйæ – 57-аздзыдæй. Уыцы кар та ахуыргондæн вæййы йæ сфæлдыстадон хуыздæр рæстæг. Козайы фырт йæ зæрдæмæ æввахс айста æмæ хъыг кодта Советон Цæдисы фехæлдыл, тынг маст кодта Гуырдзыстон æмæ Хуссар Ирыстон ‘хсæн конфликтыл. Уыцы хæццæ рæстæджы гуырдзиæгтæ æмæ ирæтты ‘хсæн хæлардзинад, æфсымæрдзинадæн сæ кой дæр нал аззад. Æппæт уыдæттæн нæ бафæрæзта Козаты Аксвентийы æнæрынцой зæрдæ æмæ йæ кусынæй банцад.
Хуыбиаты С., ХИПУ-йы Философи æмæ
культурологийы кафедæрйы уæнг
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.