2007 аз 17 сентябры нæ республикæйы уæды къухдариуæгад фехъусын кодта, Къуайсайæн лæвæрд кæй æрцæудзæн горæты статус. Уый фæстæ 2008 азы ног уынаффæйы руаджы Къуайсайы поселокæн горæты статус лæвæрд æрцыд. Ацы уынаффæмæ гæсгæ не ‘взонг хæдбар паддзахады фæзынд ног горæт.

Истори нын куыд амоны, афтæмæй раздæр Къуайса нымад уыд шахтерон поселочыл, фæлæ 1992 азы зæххæнкъуысты фæстиуæгæн поселочы инфраструктурæ пырх æмæ дæрæн æрцыд.  Бынæттон цæрджытæй бирæтæ фæлыгъдысты хуыздæр цардагур, фæлæ бынаты цы къуайсæйæгтæ баззадысты, уыдон абоны онг цæрынц, æппæт сæвзæргæ царды проблемæтæ быхсгæйæ. Хъыгагæн, абон Къуайсайæн цы статус «балæвар» кодтой, уый фидар нæу юридикон æгъдауæй, уымæ гæсгæ йын нæй йæхи устав, æмæ устав куы нæ уа, уæд, кæй зæгъын æй хъæуы, бирæ административон ресурстæн кусæн нæй, ис зæгъæн, æмæ ацы фарст кæронмæ скъуыддзаг не ‘рцыд, кæронмæ йыл нæ бакуыстой. Бынæттон цæрджыты стыр ныфс ис,  ацы фарстмæ лæмбынæгæй йæ хъус кæй æрдардзæн нæ республикæйы уæлдæр къухдариуæгад æмæ юридикон æгъдауæй фидаргонд кæй æрцæудзæн сæ уарзон горæт Къуайсайы статус. Ацы фарсты фæдыл кусы бынæттон администрацийы сæргълæууæг.

 

Æхсæнадон автотранспорт

Къуайсайæ Цхинвалмæ къуыри фондз хатты цæуы паддзахадон æхсæнадон автот-ранспорт. Иннæ бонты  дæр къуайсайæгтæн вæййы фадат Цхинвалмæ ацæуынæн, уыцы бонты та къуайсайæгты горæтмæ æрласы æндæр шофыр йæхи сæрмагонд автотранспортыл. Горæты администрацийы сæргъ-лæууæг Бæззаты Геннади  нын  куыд загъта, афтæмæй  æхсæнадон автобус лæвæрд æрцыд раджы æмæ йæ хатт бахъæуы цалцæг кæнын, уымæ гæсгæ хатт зындзинæдтæ сæвзæрын кæны бæлццæттæн.

«Цы æхсæнадон автобус æрцыд лæвæрд Къуайсайæн, уый у тынг зæронд автобус, радтой нын æй хæсты фæстæ, уæдæй фæстæмæ лæггад кæны бæлццæттæн. Алчи дæр æй зоны, цалынмæ Къуайсамæ фæндаг капиталон цалцæг æмæ арæзт не ‘рцыд, уæдмæ цахæм æвзæр уавæры уыд. Æмæ ахæм æвзæр фæндæгтыл цæугæйæ та  автотранспорт хæлгæ кæны, уымæ гæсгæ  баихсыд, æрцыд æдзæллаг уавæрмæ. Кæд йе ‘ддаг бакаст хорз у, уæддæр æй арæх бахъæуы фæстаг рæстæджы цалцæг кæнын. Ацы фарст æз сæвæрдтон нæ республикæйы къухдариуæгады раз. Уыдон дæр сæ рады лæмбынæгæй дарынц сæ хъус нæ проблемæмæ, фалæ рæстæг куыд æвдисы, афтæмæй нын нæ республикæйы транспортон управлени куыд зæгъынц, уымæ гæсгæ автобусмæ хъусдард цæуы, рæстæгыл цалцæг æрцæуы. Баныфс нын æвæрдтой,  куыддæр сын  фадат фæзына, афтæ нын æй кæй раивдзысты ног автобусæй. Ныридæгæн цæттæ у зымæгон фæндагыл цæуынмæ, куыд зонæм, афтæмæй Къуыдаргомы та зымæг вæййы карз, ныууары бирæ мит, фæндаг сыгъдæг фæцæуы, фæлæ, уымæ нæ кæсгæйæ, уæддæр нæ автобус цæттæ вæййы зымæгон фæндагмæ дæр. Автобус Цхинвалмæ рейсы рацæуы къуыри фондз хатты.  Иннæ бонты дæр Цхинвалмæ фæцæуы автобус, уый сæрмагонд автотранспорт у, æцæг уым къаддæр бынæттæ ис, фæлæ дыууæ рейсон автотранспортæн дæр вæййы фаг бæлццæттæ», – банысан кодта Бæззаты Геннади. Уый нын куыд загъта, афтæмæй, иуæй-иу хатт вæййы афтæ, æмæ автобус цахæмдæр аххосагмæ гæсгæ нæ ацæуы рейсы, æмæ уæд рейсы ацæуы иннæ рейсон автобус. Банысан кæнын хъæуы уый, æмæ автобусæн бæлццæтты нымæц иуæй-иу хатт вæййы къаддæр, уымæн æмæ бирæтæн ис хисæрмагонд машинæтæ, стæй ацы коронавирусы рæстæджы дæр бирæтæ  нæ уæндынц  цæуын æхсæнадон транспортыл, фæлæ, æппæт уыдæттæм нæ кæсгæйæ, уæддæр æхсæнадон автотранспорты куыст не ‘рлæууы. Кæй зæгъын æй хъæуы, хорз уаид, ног автобус нын куы радтиккой, фæлæ уал нæхионыл дæр хъæцæм.

Тынг бирæ рæстæг Къуайсайæ Цæгат Ирыстонмæ æхсæнадон автотранспорт нæ цæуы. Уыцы хъуыддаг тынг æндавы бынæттон цæрджытыл. Цæмæй Къуайсайæ Цæгат Ирыстонмæ ацæуай, уый тыххæй хъуамæ фыццаг æрцæуай Цхинвалмæ, кæннод та, Къуайсайы сæрмагонд машинæты хицæуттæй чи цæуы, уыдонимæ ацæуай. Уыдонæй алы хатт алкæмæн фаг бæлццæттæ нæ вæййы æмæ уæд хъуамæ æнхъæлмæ кæсай, кæд байдзаг уыдзæн, уымæ. «Цæрджыты фæнды, цæмæй сæрмагондæй Къуайсайæн радтой рейсон автобус Къуайса-Дзæуджыхъæу. Ныртæккæ нæ республикæйы къухдариуæгадæн уыцы уавæртæ нæй, цæмæй нын радтой ахæм автобус. Фæлæ нын загътой, зæгъгæ, Цхинвалæй  Дзæуджыхъæумæ цы ног рейсон автобустæ цæуынц, уыдонæй иу рахицæн кæндзыстæм æмæ кæд бæлццæтты нымæц бирæ уа, уæд цæудзæн. Сарæзтам иу фæлварæн рейс, Къуайсайы бакодтам хъусынгæнинæгтæ. Снысан кодтам график – цыппæрæмы  хъуамæ цыдаид Цæгат Ирыстонмæ æмæ хуы-цаубоны та хъуамæ рацыдаид Къуайсамæ. Фæндаггаджы аргъ нымадтам æмæ цыдис 650 сомы бæрц. Бирæ ныхæсты фæстæ йæ сарæзтам 600 сомы бæрц. Иу рейс акодта цалдæр къуырийы размæ Къуайсайæ, уыдис ын æрмæстдæр фондз бæлццоны, хуыцаубоны та хъуамæ рацыдаид Цæгат Ирыстонæй – Къуайсамæ, фæлæууыд Цæгат Ирыстоны вокзалы æмæ  йæм иунæг бæлццон дæр нæ бацыд. Раздæр цыдис, фæлæ уæд бæлццæтты нымæц бирæ уыд, ныр та, уæлдæр куыд загътон, афтæмæй бирæтæн ис сæрмагонд автомашинæтæ, ныртæккæ æнæрентабелон у рейсон автобус Къуайса-Дзæуджыхъæу», – банысан кодта Бæззаты Геннади.

 

Паддзахадон службæгæнджытæ

Ацы аз нæ республикæйы паддзахадон администрациты кусджытæ раконд æрцыдысты паддзахадон службæмæ. Уырдæм бахаудтой районты администрациты кусджытæ дæр. Паддзахадон службæмæ алкæцы кусæг нæ бахаудта, чи нæ бахаудта, уыдонæн дæр сæ куыстмыздтæ фæфылдæр сты.  Къуайсайы администрацийы сæргълæууæг нын куыд загъта, афтæмæй бынæттон администрацийы кусджытæй паддзахадон службæгæнджыты нымæцмæ чи бахаудтой, уыдонæй дыууæ адæймаджы – 65 азæй уæлæмæ кæуыл цыд, уыдон – юрист-консультант æмæ администрацийы секретарь. Ацы аз 8-æм ноябры ист æрцыдысты сæ куысты бынæттæй. Ныридæгæн уыдоны куысты бынæттæм агурынц ног кусджыты. «Информацион фæрæзты руаджы радтам хъусынгæнинæгтæ, бынаты дæр бакодтам хъусынгæнинаг. Абоны онг нæм ис æр-мæстдæр иу куырдиат администрацийы секретары бынатмæ. Нæ администрацийы кусджытæй чи нæ бахаудтой паддзахадон службæгæнджытæм, уыдон дæр райгонд сты сæ куыстмыздæй.

 

Пандемийы рæстæджы куыст

Пандемийы рæстæджы Къуайсайы рынчындоны медицинон кусджытæ, сæ сæйраг дохтыр Цыхуырбаты Ульянæйы къухдариуæгадæй æххæст кодтой сæ куыст цæсгомджынæй. Уыдон æмткæй серьезон æмæ профессионалон ахаст равдыстой сæвзæргæ проблемæмæ. Къуайсайы иннæ организацитæ куыстой нæ республикæйы оперативон штабы райсгæ уынаффæмæ гæсгæ. 1-æм ноябрæй 7-æм ноябрмæ нæ республикæйы конд æрцыд карантин. Уыцы карантины рæстæджы администрацийы кусджытæн арæзт æрцыдис график, кæцыйы рæстæджы уыдон куыстой.

Танделаты Вилена

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.