Нæ уацхæссæг Гæззаты Иван фембæлд чингуыты паддзахадон рауагъдад – «Мыхуыры хæдзар»-ы сæйраг редактор Хуыгаты Анатолиимæ æмæ йæм бахатыд, цæмæй газеткæсджыты базонгæ кæна рауагъдады куыстимæ, дзуапп радта, адæм кæмæ цымыдис кæнынц, цалдæр ахæм фарстæн.
– Дæ бон у зæгъай, фæстаг фондз азы дæргъы цал чиныджы рауагъта чингуыты паддзахадон рауагъдад «Мыхуыры хæдзар», уый?
– Кæй зæгъын æй хъæуы. Фæстаг фондз азы «Мыхуыры хæдзар» рухсмæ рауагъта 50 чиныгæй фылдæр, ома, алы аз дæр мыхуыр кодтам 10 чиныджы бæрц. Хатт – цъус фылдæр, хатт – къаддæр.
– Уыдонæй ирон чингуытæ цал ис?
– Цы чингуытæ рауагътам, уыдонæн сæ фылдæр хай – 90 проценты бæрц уыдысты ирон чингуытæ.
– Рауагъдад, æвæццæгæн, сæрмагонд хъусдард здахы сабитæм, рæзгæ фæлтæрмæ, лæвар сын кæны, зæрдиагæй кæуыл сæмбæлой, ахæм чингуытæ?
– Æнæмæнгæй. Уыцы хъуыддаг канд рауагъдады хъусдарды нæй. Мыхуыры æмæ информацион комитеты архайы рауагъдадон къамис, йæ сæргъы комитеты сæрдары хæдивæг Харебаты Майя. Къамис æрвылаз дæр æркæсы, Мыхуыры хæдзармæ цы чингуытæ æрбавдисынц, уыдонмæ æмæ сабитæн, скъоладзаутæн цы къухфыстытæ вæййы номхыгъды, уыдонæн дæтты уæрæх фæндаг, ома, вæййынц приоритетон.
– Цалдæр ахæм чиныджы кой нын куы ракæнис…
– Табуафси. Фæстаг рæстæджы рауагътам цалдæр ахæм чиныджы. Уыдоны нымæцы – Биазырты Роланды «Айдæн», Джыгкайты Бэлæйы «Алæмæттаг сис», Бекъойты Майяйы «Уасæг» æмæ «Уарзон сабитæн», Гæззаты Иваны «Радзырдтæ сывæллæттæн». Ацы бонты мыхуыры рацæудзæн Джыгкайты Бэлæйы ног чиныг сывæллæттæн «Алæмæттаг дунейы», зæгъгæ, ахæм номимæ.
– Кæм вæййы балхæнæн, самал кæнæн уæ рауадзгæ чингуытæн?
– Хуссар Ирыстоны хицауады сæрмагонд уынаффæмæ гæсгæ нæ рауагъдады чингуытæ парахат цæуынц нæ министрадтæ, комитеттæ æмæ управленитыл, сæйраджыдæр, ахуырады æмæ культурæйы министрадтыл, сæ дæлбар организацитыл. Уыцы нымæцы – библиотекæтыл дæр. 75 чиныджы та алы тиражæй дæр, уыцы уынаффæмæ гæсгæ, лæвæрд цæуынц авторæн йæхицæн.
– Æрмæст аивадон уацмыстыл кусы рауагъдад æви ма æндæр чингуытыл дæр?
– Æндæр чингуытыл дæр. Зонадон, зонадон-популярон, публицистикон чингуытыл. Кусæм, нæ историйæн ахсджиаг чи у, ахæм документалон æмбырдгæндтыл. Зæгъæм, ног 2022 азы мыхуырмæ бацæттæ кæндзыстæм Котолиты Сæлимæты документалон чиныг-æмбырдгонд «Осетия-Государство Алания навеки помнит всех, навеки помнит все». Уыцы документтæ дзурынц Хуссар Ирыстоны нырыккон историйыл 1988 азæй 2008 азы онг, не ‘взонг республикæйы рæзтыл уыцы уæззау уавæрты.
– Ныры дуг у электронон информацийы дуг. Тынг æхсызгонæй хъæуы мах ирон чиныг электронон хуызы. Дæумæ гæсгæ, ацы фарстæн ис аскъуыддзаггæнæн нæ уавæрты, ис нын ахæм фадæттæ?
– Къахдзæфтæ аразæм ацы фадыджы дæр. Фæзынд нæм, сымах дæр æй зондзыстут, электронон библиотекæ «Ирон чиныг», зæгъгæ, ахæм номимæ. Ис нын бастдзинад ацы библиотекæимæ. Абоны онг дзы сæвæрдтам цалдæр чиныджы. Кæй зæгъын æй хъæуы, сæ автортæй сын разыйы бар райсгæйæ. Фæлæ уый фаг нæу. Куыд зонын, афтæмæй ацы хъуыддагыл хъазуатон куыст райдыдта паддзахадон информацион агентад «Рес». Агентады коллектив активонæй архайы абоны авторты нæ, фæлæ ма ивгъуыд азты дæр цы ирон чингуытæ рацыд, уыдоны электронон верситæ бацæттæ кæныныл. Уыдоны нымæцы уыдзысты ирон литературæйы классикты уацмыстæ дæр. Ныфс мæ ис, рæхджы уавæр кæй фæивдзæн хорзæрдæм.
– Иуæй-иу автортæ рахъаст кæнынц, сæ чингуытæ, сæ уацмыстæ рауагъдады дзæвгар кæй «афæстиат» вæййынц, уый тыххæй. Кæд уый æцæг афтæ у, уæд йæ аххосæгтæ цæй мидæг сты?
– Хъыгагæн, иуæй-иу чингуытæ цæгæйдæр «аззайынц» рауагъдады, иу азæй сæ иннæ азмæ ахæссын бахъæуы. Цæвиттон, 2021 азы, уæлдæр цы къамисы кой ракодтон, уый мыхуырмæ бавдыста 12 чиныджы. Уыдонæн нын сæ иу хай ныммыхуыр кæнын нæ бантыст. Цæмæн? Сæйраг аххосаг – æхцайы фæрæзтæ нын кæй не сфаг ис, уый. 2008 азы Республикæйы хицауад райста уынаффæ, цæмæй рауагъдадæн хицæнгонд цыдаид 4 милуан 600 мин сомы чингуытæ уадзынæн. Фæлæ цъус фæстæдæр, хицауады сæрдар В. Бровцев куы уыдис, уæд банысангонд æхцайы фæрæзтæ æрчъепп кодтой 2 милуан 6000 мин соммæ. Нæ бюджет, дам, мæгуырау уавæры кæй ис, уымæ гæсгæ. Гъе, æмæ абон дæр архайæм уыцы «мæгуырау» бюджеты фæлгæтты…
Æрæджы фыстæг арвыстам республикæйы хицауадмæ, цæмæй æркæсой ацы фарстмæ æмæ нын хицæнгонд цæуа æмбæлон фæрæзтæ. Цæмæй фылдæр чингуытæ рæстæгыл мыхуыр цæуой, хæццæ кæной чиныгкæсæгмæ.
– Фæлæ уæддæр, 2022 азыл рауагъдад, мæнмæ гæсгæ, æнæ «хуынтæй» нæ сæмбæлдзæн?
– Уый афтæ уыдзæн. Ног, 2022 азы хъуамæ ныммыхуыр кæнæм, 2021 азы нын рухсмæ рауадзын цы чингуытæн нæ бантыст, уыдон. Стæй – Хъазиты Мелитоны «Нæ ис, нæ бис»-ы æстæм том, Хъуылымбегты Роберты «Юго-Осетинская автономная область» – Хуссар Ирыстоны автономийы 100 азмæ, Цхуырбаты Мирæйы «Мистерии Нартиады», Котолиты Сæлимæты документалон чиныг, Цыбырты Людвигы «Имена» – Ирыстоны историйы арф фæд чи ныууагъта, уыцы зындгонд адæймæгты тыххæй, Харебаты Батрадзы «О ком хочу сказать», Къуезерты Петры «Календарь памятных дат на 2023 год».
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.