Ног азы къæсæрыл адæймагмæ бирæ æнкъарæнтæ æмæ бæллицтæ вæййы. Æмæ куыднæ! Иу азæй иннæмæ ахизын хуымæтæджы хъуыддаг нæу, æмæ къуылдымы сæрты ахизæгау æнцон нæ вæййы. Йе уымæ гæсгæ адæймаг куы фæстæмæ акæсы, куы размæ, æмæ сагъæс кæны йæ ивгъуыдыл дæр æмæ йæ фидæныл дæр. Æмæ æрмæст йæхи уды бæрны чи цæуы, уымæн та цæрын цы хъæуы! Бануæрд дæхи æмæ хъаны цард кæн. Ма дын дæлдæр абад зæгъæг уа, ма уæлдæр. Афтæмæй арвит дæ зæронд аз æмæ та Ног Азыл дæр æнæмæтæй сæмбæл.

Фæлæ ахæм цардыуаг алы адæймаджы удæн нæ дæтты æнцойад, алчи дзы не стухдзæн фиу дæр. Нæ алфæмблайы цы цардæзмæлд ис, уый куынæ фиппайæм, уæд чи уыдзæн амондджын уыцы иубонон монцтæ æмæ хисæрмагонд пайдайæ райгонды æнкъарæнтæй?

Цæвиттон,  ацы  аз нæ бирæ цардивæнты нымæцы уыди не ‘взаджы фидæныл сагъæс дæр. Йæ хъысмæт æмæ йæ фидæныл бирæ дзырд цыди ирон адæмы æнæрадон фарастæм уанелы дæр. Уымæй дарддæр ацы аз ногæй фидаргонд æрцыд ирон æвзаджы рæзты программæ æмæ уый æххæст кæныны тыххæй бæрн чи хæссдзæн, уыцы къамис. Къамисы сконды ныр ис бынтон æндæр адæймæгтæ. Кæй зæгъын æй хъæуы, уыдонæн сæ февнæлд дæр æндæргъуызон хъуамæ уа. Ныфс нæ уыдзæн, ацы хатт сын фылдæр кæй бантысдзæн.

Уæдæ литературæ та æвзаджы хъарм хъæбысы хъомыл кæны. Литературæйы къабазы дæр лæвæрд æрцыд дыууæ фæлтæр уæзгæ премийы: Джуссойты Нафийы номыл преми æмæ литературон преми «Булæмæргъ». Мыхуыры рацыд бирæ ног зонадон чингуытæ, æмдзæвгæты æмбырдгæндтæ, публицистикон æрмæджытæ. Культурæйы фадыджы дæр арæзт æрцыд стыр къахдзæфтæ. Уый дæр, кæй зæгъын æй хъæуы, адæмы æмхиц кæны адæмон удварны хæзнаты, уыцы нымæцы се ‘взаджы адджындзинад банкъарынмæ.

Йе фæлæ йæ цард куыд равдыста, афтæмæй иуæй-иу бинонтæ, ирон бинонтæ, сæхæдæг сусæг-æргомæй былысчъитæ кодтой сæ мадæлон æвзагыл. Сæ аххосаг – цæмæн мын кæнут тыхми, цæмæй æз ахуыр кæнон ирон æвзаг, зæгъгæ.  Афтæмæй та ныридæгæн ирон æвзаг кæмæндæрты ис, дамгъæгай амонинаг чи у, уыцы фæсарæйнаг æвзæгты номхыгъды.

Ахуыргæндты хъуыдымæ гæсгæ æвзаджы хъæздыгдзинад парахат кæнын кæй хæс у, уыцы фæрæзтæй иу у мыхуыр æмæ инофрмацийы фадыг. Уæдæ цы ирон газеты кусæм, уый рафыссынмæ дæр тынг зивæггæнгæ æвналынц адæм. Журнал «Фидиуæг» дæр хуыздæр уавæры нæй.

Йе уыдæттæ уынгæйæ адæймаг куыднæ ныххаудзæн сагъæсы, куыднæ фæуыдзæн хъуыдыйаг, уымæн æмæ ахуыргæндтæ куыд бафиппайдтой, афтæмæй алы дыууæ къуыри дæр амæлы иу æвзаг. Æмæ адæймаг сагъæс цæуыл фæкæны, уый фæдыл ссары цавæрдæр дзуаппытæ. Цæвиттон, ирон адæмæй бирæтæ, стæй æндæр адæмты минæвæрттæ дæр цæмæн суæлæхох вæййынц сæ мадæлон æвзагыл, уымæн ис бирæ аххосæгтæ. Уыцы аххосæгты нымæцы ис чысылнымæц адæмты зынвадат. Цæмæй чысыл адæмтæ стыр адæмты æмрæнхъ рæгъы рацæуой, уый тыххæй сæ къух исынц се ‘взаг æмæ националон хæдбындурдзинадыл æмæ стыр адæмты хуыз райсыныл. Æцæг, ахуыргæндтæ куыд зæгъынц, афтæмæй сын уый ницы иттæг къух ратты. Ныммыдул вæййынц иннæ адæмты æхсæн, æмæ æнæбындур æнæуидаг æмæ дæлдзиныгæй рæз нал схæссынц се ‘хсæн дæр.

Æвзаджы фесæфты иннæ аххосагыл та нымад у æвзагмæ  кæм нæ хъæуы, уым дæр æцæгæлон дзырдтæ кæй бауагъдæуы, уый. Уыдон мидæмæ баирвæзынц адæмæн сæ мадæлон æвзаджы æнкъарынад куы фесæфы, уæд. Афтæмæй чысылгай æвзаджы бындурон дзырдтæ рохуаты аззайынц æмæ зулчъытæ тулдзы уидаг чысылыгай æхсынын куыд райдайынц, афтæ разиан кæнынц æвзагæн.

Ахуыргæндты хъуыдытæм ма куы бафтауæм нæхи царды цытæ уынæм уый, уæд ма  æвзаджы фесæфтæн ис иу стыр æмæ уæзгæ психологион аххосаг. Уый у адæмы, нацийы уæззау историон хъысмæт. Ома адæм, наци сæ царды фæндæгтыл цы зæрдæрыст бавзарынц, уый сын сæ зæрдæ ныууазал кæны æмæ сæм нал вæййы тох кæныны хъару, нал сæм вæййы уарзондзинад сæхи тугæй ратæдзгæ цы æвзаг у, уымæ дæр. Уыцы историон рыст ахъары адæмы дадзинты. Чи йæ нæ зоны, уый та хъуамæ зона, адæм, наци иу удыхъæды дадзинтæй баст кæй сты, кæй сын ис сæ хисæрмагонд национ хæдбындур, хæдхуызондзинад, хисæрмагонд национ удыхъæды миниуджытæ. Уымæ гæсгæ сæ рыст дæр иу вæййы æмæ йæ фæстиуджытæ дæр.

Уæдæ    ацы  хъуыддæгтыл  ахъуыды кæнын æмбæлы. Нæ зонын, хицæн адæймæгтæн уды дохтыртæ куыд ис, афтæ чизоны искуыцæй фæзына адæмы, нацийы удыхъæдæн хосгæнджытæ дæр. Кæд æнусты дæргъы ирон адæм æфхæрд æмæ рысты уацары уыдысты, уæд сын уый куыд фæуыдадид æнæ рахъыггæнгæ! Ныр та цы маст бавзæрстой, уый æмбæрц хъуамæ бавзарой уарзт æмæ рæвдыд, цæмæй сæ удæй ацух уа уæлæхох æмæ уазалдзинад. Уымæн та чысыл рæстæг æмæ хъарутæ нæ хъæуы. Æппæт уыдæттæ цæмæй сæххæст уой, уый тыххæй та хъæуы фæразындзинад.

Уæдæ Ног азы къæсæрыл нæ адæмæн мæ арфæ у æнæниздзинад. Æнæниз уæнт куыд удæй, афтæ буарæй дæр. Уыдон æнæниз куы уой, уæд æз дæр уыдон зæрдæйæ раскъуыйæккаг, уыдзынæн амондджын æмæ хъæлдзæг!

Годжыцаты Нелли

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.