Куыд ма хъусын кодтам, уымæ гæсгæ РХИ-йы Культурæйы министрад конкурс расидт нæ республикæйы библиотекæты ‘хсæн, хуыздæр библиотекæ сбæрæг кæныны тыххæй. Конкурсы фæлгæтты нæ республикæйы библиотекæты цалдæр мæйы дæргъы уагъд цæудзысты алыгъуызон мадзæлттæ.
3-æм ноябры конкурсы фæлгæтты диссаджы цымыдисон мадзал – «Дзулы бæрæгбон», уагъд æрцыд Цхинвалы сывæллæтты республикон библиотекæйы. Уагдоны коллектив «Дзулы бæрæгбон» бацæттæ кодтой нæ горæты 2-æм астæуккаг скъолайы æмæ скъола-интернаты ахуыргæнинæгтимæ. Ацы библиотекæ у сывæллæтты уарзон бынат æмæ йæм æрвылбон дæр цæуынц куыд æцæг бæрæгбонмæ, афтæ. Библиотекæ ахуырдзауты уарзон бынат кæй сси, уый бирæбæрцæй баст у, свæллæттæм библиотекæйы коллективы аудгæ ахастыл. Чиныг кæсыныл рæзгæ фæлтæры цайдагъ кæныны æмрæнхъ зæгъæн ис, æмæ библиотекæйы кусджытæ, сæ директор Джиоты Аллæйы сæргълæудæй ахуыргæнинæгтимæ кæй кæнынц хъомыладон куыст дæр. Уыдон сын æмбарын кæнынц уый, æмæ чингуытæ куынæ кæсой, уæд размæдзыд кæй нæ уыдзысты.
Кæд æрвылбон дæр сывæллæтты библиотекæйы вæййы тынг хорз атмосферæ, уæддæр дзы уыцы бон уыд уæлдай хуыздæр аурæ. «Дзулы бæрæгбон»-мæ фæуазæг сты РХИ-йы Культурæйы министры хæдивæг Дзеранты Джульеттæ, ацы министрады библиотекæты куысты фæдыл сæйраг специалист Дриаты Нателæ, РХИ-йы Президенты Администрацийы мидæггагон политикæйы управленийы хистæр Уанеты Мурат, горæт Цхинвалы дзулфыцæн комбинаты директор Цхуырбаты Вадим, нæ горæты библиотекæты директортæ æмæ библиотекартæ. 2-æм астæуккаг скъола æмæ скъола-интернаты ахуыргæнджытæ, дзыллон информацийы фæрæзты минæвæрттæ.
Мадзал байгом кодта сывæллæтты библиотекæйы хистæр библиотекарь Мæргъиты Маринæ. Уый зæрдæбын арфæтæ ракодта æрæмбырдуæвджытæн сæ мадзалмæ сын кæй æрбацыдысты, уый тыххæй. «Махæн æхсызгон у, сымах нæ бæрæгбон – «Дзулы бæрæгонмæ» кæй æрбацыдыстут, уый. Адæймаджы куысты (фæллойы) дзул у иууыл диссагдæр продукттæй сæ иу. Æнæхъуаджы адæм куынæ æрæмысыдысты ахæм æмбисæндтæ: «Дзул у цард», «Дзул – нæ дарæг», «Æнæ сыгъзæрин фæцæрдзынæ, фæлæ æнæ дзул – нæ». Дзулы кадæн фыстой гимнтæ, зарджытæ, æмдзæвгæтæ, арæзтой бæрæгбонтæ хортауыны æмæ тыллæг æфснайыны цытæн. Куыд алыхатт, афтæ абон дæр стъолыл иууыл кадджындæр бынаты ис дзул. Æппæт хæлцадон продукттæй адæймагæн йæ царды дзул æнæдызæрдыгæй ахсы фыццаг бынат. Дзулы мидæг ис адæймаджы организмæн æнæмæнгхъæуæг ахадæн буарадтæ. Дзул у æнусон продукт, национ хъæздыгдзинады символ æмæ æххормагдзинады ныхмæ тох кæныны фæрæз», – радзырдта мадзал амонæг.
С.Погорельскийы æмдзæвгæ «Дзул» бакаст 2-æм скъолайы ахуырдзау Гаглойты Юри. Ацы скъолайы 5-æм къласы ахуырдзаутæ Сатхъоты Олег, Джиоты Сослан, Æлборты Аслан, Цоциты Камиллæ, Кокойты Дианæ æмæ 4-æм къласы ахуырдзау Тедеты Андрей дæр аив бакастысты дзулыл фыст æмдзæвгæтæ æмæ сæххæст кодтой музыкалон номыртæ дæр (сæ организатор у Къæбысты Аидæ). Цхинвалы скъола-интернаты 7-æм къласы ахуыргæнинæгтæ Тыбылты Мария, Тыджыты Миленæ, Тыджыты Мария, Тъехты Аннæ, Джиоты Димæ, æмæ 3-æм къласы ахуырдзау Гæбæраты Аннæ тынг хорз бакастысты дзулы тыххæй Плиты Харитоны фыст æмдзæвгæтæ (сæ ахуыргæнæг Коцты Валя), куыд зæгъæм, «Колхозы хъугæмттæ худынц», «Циу цымæ æнæ дæу цард» æмæ æндæртæ. Æмдзæвгæтæ, зарджытæ æмæ кæфтытæ кæрæдзи ивтой. «Хонгæ кафт» сæххæст кодтой 2-æм астæуккаг скъолайы ахуыргæнинæгтæ Бæззаты Мадинæ æмæ Хуыбиаты Вася æмæ лезгинкæ та – Сатхъоты Олег æмæ Джиоты Сослан. Зассеты Сослан сæххæст кодта зарæг «Сæуæхсид» æмæ ацагъта гуымсæгыл. Ахуыргæнинæгтæ равдыстой инсценировкæтæ дæр. Нигайы фыст радзырд «Æхсар æмæ дзул»-æй сценкæ равдыстой 2-æм скъолайы ахуырдзаутæ. Дзырдтой уыци-уыциутæ æмæ сын ахуыргæнинæгтæ дзуапп лæвæрдтой.
«Стыр фæрныгады хъуыддаг у, не стъолыл алы бон дæр дзул кæй ис, уый. Фæлæ алыхатт афтæ нæ уыд. Стыр Фыдыбæстæйон хæсты рæстæджы дзулы лыггагæн уыд сыгъзæрины аргъ. Санкт-Петербурджы историйы музейы ис кæстæр æнгуылдзы æййас сау дзулы къæбæр – уый уыд блокадон горæты иу адæймаджы суткæйы нормæ. Æрæджы нæ библиотекæ банысан кодта сывæллæтты фыссæг æмæ УФ-йы сывæллæтты хæрзаудæн фонды сæрдар Альберт Лихановы 70-азы райгуырæн бон. Уый бирæ хæттыты баххуыс кодта Хуссар Ирыстоны сывæллæттæн, уæлдайдæр та 2008 азы августы хæсты фæстæ. Фæхоны сæ улæфынмæ, бакæны сын лæвæрттæ. Йæ радзырд «Крутые горы»-йы уый ирдæй равдыста хæсты рæстæджы дзулæн цахæм стыр аргъ уыд, уый (йæхæдæг йæ мадимæ цард блокадон Ленинграды). Радзырды дзырдæуы, зæгъгæ, сын хæдзарæй сæ дзулы карточкæтæ куы адавдтой, уæд йæ мады бахъуыд туг дæттын, цæмæй-иу райстаид доноры хæлц (поек) йе ‘нахъом сабийæн, æмæ-иу йæхицæн та фырæххормаг æмæ тугхъуагæй йæ зæрдæ бахъарм.
Уæрæсейы дзулимæ æмбæлынц иууыл зынаргъдæр уазджытыл. Махмæ, Ирыстоны та – æртæ уæливых æмæ бæгæныйы куыссиимæ. Цы у ацы диссаджы продукт – дзул? Сывæллæттæ сымахæй бирæтæ æнхъæлынц, зæгъгæ, дзул скæнын тынг хуымæтæджы у. Фæлæ уый афтæ нæу. Дзул нырма хъуамæ æрзайын кæнай, æрыссай йæ, æмæ дзы уый фæстæ дзул скæнай. Дзул æрзайын кæныныл тыхджын бирæ фыдæбон ис. Æрвылбон дæр уæ къухмæ дзулы лыггаг райсгæйæ, уæ зæрдыл æрлæууын кæнут, чи йыл бафыдæбон кодта, уыдоны», – дзырдта Мæргъиты Маринæ.
Сывæллæттæ С.Михалковы фыст æмдзæвгæ «Булка»-йæ равдыстой инсценировкæ. Йæ мидис уыд ахæм: æртæ лæппуйы уынджы футболæй хъазыдысты дзулæй. Сæ цурты фæцæйцыд æнæзонгæ нæлгоймаг. Уый æрлæууыд æмæ арф ныуулæфыд. Сывæллæттæм нæ бакаст, афтæмæй дзул йæ къухмæ систа, бирæ рæстæджы йын йæ рыгтæ фæсæрфта æмæ йын уый фæстæ апъа кодта. Сывæллæттæ йæ куы бафарстой, зæгъгæ, чи дæ, уæд сын сдзуапп кодта, зæгъгæ, æз кæрдзынгæнæг дæн æмæ сындæггай йæ фæндагыл ацыд.
Сывæллæтты библиотекæйы директор Джиоты Аллæ уæлдай бузныджы ныхæстæ загъта дзулфыцæн комбинаты директор Цхуырбаты Вадимæн: «2008 азы хæсты рæстæджы Цхуырбайы фырт иу бон дæр нæ ныууагъта йæ куыст, æппынæдзух уыд йæ коллективимæ. Афтæ ма активон хайад райста йæ Райгуырæн бæстæ бахъахъхъæныны, уыд хицæн ротæйы командир. Тыхджын æхстыты бын дæр-иу дзул ластой горæты алы районтæм. Абон сывæллæттæ базыдтой, цас фыдæбон хъæуы, цæмæй не стъолыл дзул уа, уый тыххæй».
Цхуырбаты Вадим дæр бузныг загъта, дзулы тыххæй ахæм цымыдисон мадзал чи бацæттæ кодта, уыдонæн: «Фæстаг рæстæджы нæ республикæйы арæхæй-арæхдæр уагъд цæуынц алыгъуызон бæрæгбонтæ, уый та дзурæг у ууыл, æмæ нæ цард бонæй-бон хуыздæр кæй кæны. Абон библиотекæ «Дзулы бæрæгбон» кæй бацæттæ кодтой, уый тынг хорз у. Уадз, æмæ рæзгæ фæлтæр зоной, дзул æркæныныл цас фыдæбон ис, уый. Хæсты рæстæджы дзул фыхта нæ хъайтар коллектив – Куымæридтаты Ленæ, Буджиты Вадим, Гæззаты Павлик æмæ æндæртæ. Уымæн æмæ йæ тынг хорз зыдтой, горæты цæрджытæ æнæ дзулæй куы баззадаиккой, уæд тынг фæтыхстаиккой æххормагæй».
Цхуырбаты Вадим сывæллæтты библиотекæ-йæн баныфсæвæрдта стъолы футболæй хъазт балæвар кæнын.
Мадзалы раныхас кодта Дзеранты Джульеттæ. Уый бузныг загъта мадзалы организатортæ æмæ æрæмбырдуæвджытæн. Загъта, зæгъгæ, ахæм мадзæлтты руаджы сывæллæттæ тыхджындæр аргъ кæндзысты дзулæн. Зæгъын хъæуы уый дæр, æмæ дзулыл фыст æмдзæвгæтæ кæй уыдысты æмбарынгæнæн æмдзæвгæтæ, дзулæн аргъ кæнын кæй хъæуы, уый фæдыл.
Банысан кæнын хъæуы уый дæр, æмæ мадзал уагъд цы залы цыд, уым стъолыл æвæрд кæй уыдысты Цхинвалы дзулфыцæн комбинаты продукци – дзултæ æмæ алыгъуызон адджинæгтæ. Библиотекæйы ма уагъд цыд конкурс «Лучший рисунок», зæгъгæ. Конкурсы хайадисджытæн бакодтой зæрдылдарæн лæвæрттæ æмæ сувениртæ. Лæвæрттæ самал кæнынæн сын баххуыс кодта ацы библиотекæйы кусæг Тедеты Азæйы фырт, Сочийы цæрæг Бежанты Феликс.
Банысан кæнын ма мæ фæнды уый дæр, æмæ цалдæр боны размæ та конкурсы фæлгæтты иу ахæм мадзал – зынгхуыст фыссæг Гуыцмæзты Алешы мысæн изæр уагъд кæй æрцыд æвзæнгты республикон библиотекæйы. Уæдæ, хуыцауы арфæ районты библиотекæтæм дæр. Æнхъæлмæ сын кæсæм сæ бацæттæгонд мадзæлттæм. Ныридæгæн бæрæг у, конкурсæн кæй уыдзæн хорз фæстиуджытæ библиотекæты куысты, уымæн æмæ тырндзысты амæй-ай хуыздæр мадзæлттæ бацæттæ кæнынмæ.
Джиоты Екатеринæ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.