14-æм апрелы Дзæуджыхъæуы Кинойы хæдзары уыд æххæстметражон документалон фильм «Время Бориса Галаева»-йы презентаци. Фильмы режиссер у Рафаэль Гаспарянц æмæ продюсер та – Туаты Теминæ. Фильмы размæ Туаты Теминæ æрæмбырдуæвджыты базонгæ кодта композиторы бындартæ – Свердловскаг организаци – Фонд «Центр «Содействие»-йы генералон директор Гæбæраты Андрей æмæ Аслан Гирей Галатийы номыл культурæйы фонды сæрдар Гаглойты Лианæимæ. Ацы дыууæ организацийы Цæгат Ирыстоны Кинематографистты цæдис æмæ «Кинематографист»-ы студиимæ иумæ сты мадзалы организатортæ.
Аивæдты лицейы адæмон инструментты ансамбль «Дала-фæндыр»-ы мелодиты бын уазджытæ райдианы базонгæ сты равдысты экспонаттимæ. Нывты бындур сты композитор, дирижер, музыкæзонæг, иртасæджы вазыгджын цардвæндаг æмæ хъысмæт. «Галаты Барисы цардвæндагмæ лыстæггай куы æркæсæм, уæд уый бирæ фæндæгтыл рацыд. Службæ кодта Кавказы æфсады кавалерион хæйтты, уый фæстæ та – Сырх Æфсады, уыимæ уымæн йæ бон ссис йæ курдиат среализаци кæнын. Ацы адæймаджы цард у æцæг цæвиттойнаг», – загъта режиссер Рафаэль Гаспарянц.
Ацы аз март, апрелы мæйты «Урал-Кавказ: связующие нити. Осетинские параллели»-йы фестивалы фæлгæтты Екатеринбург æмæ Мæскуыйы фильмы фæдыл уагъд æрцыдысты видеоананостæ, цыран æрбавдыст æрцыдысты фильм «Имена. Борис Галаев. Память о самих себе» æмæ Галайы фырты экспедицийы фæдыл фильм «Привычка».
Фæстаг азты Галайы фырты архайдмæ уæлдай цымыдисдзинад сæвзæрд Галаты Барисы (Аслан Гирей Галати) номыл культурæйы фонды егъау архайды фæрцы. Æцæгæйдæр, ирон культурæмæ фыццаг ирон профессионалон композитор, дирижер, музыкæзонæджы хайбавæрд егъау у. Брант æмæ Римскаг-Корсаковы, Узеир Гаджибеков æмæ Петр Рязановы ахуыргæнинаг, Баланчивадзе æмæ Араповы æввахс хæлар ирон аивадмæ бахаста Петербургы музыкалон скъолайы диссаджы хъæздыг традицитæ. Уый бындур æрæвæрдта ирон музыкалон аивады æппæт здæхтытæн дæр – Тугъанты Махарбегимæ иумæ сфæлдыстой фыццаг музыкалон драмæ – «Нарты Батрадз» (1942 азы июны спектаклы стыр премьерæ хаст æрцыд Советон Цæдисы æппæт оперон бæрæгуаттæм), фыццаг опереттæ – «Усгур», 30 спектаклтæм музыкæ, кæцыты ‘хсæн сты Таутиаты С. «Амран» (1937 аз) æмæ Цæгат Ирыстоны музыкалон театры «Чермен» (1960). Барис Александры фырт у фыццаг ирон кино-музыкæйы, «Советская Осетия», «Ис-кусство, рожденное в горах»-ы автор, афтæ ма режиссер Владимир Валишвилиимæ у зынгæ «Фатимæ»-йы автор. Уый ма у бирæнымæц симфонион, инструменталон, вокалон уацмысты автор, кæцыты сæххæст кодта йæхæдæг цы симфонион, хъисджын, духовон оркестртыл, ансамблтæ æмæ хортæ сарæзта æмæ къухдариуæгад кодта, уым. 1939 азæй уыд Композиторты цæдисы уæнг. Галайы фырт, кæцы нымад цыд Советон Цæдисы хуыздæр композитортæй сæ иуыл йæхæдæг схъомыл кодта зынгæ ирон композиторты фæлтæрты – Гаглойты Зауыр æмæ Гæбæраты Ильяйы, Плиты Христофоры æмæ Хаханты Дудары, Æлборты Феликсы æмæ Хæбæлаты Зинæйы, æгæрыстæмæй, йæ ахуыргæнинаг Уасилы чысыл чызг Плиты Жаннæйы дæр федта фидæны гениалон композиторы æууæлтæ æмæ нæ фæрæдыд.
Сталиниры æппæт музыкалон ахуырадæн бындур æрæвæрдта Галаты Барис. Музыкалон скъола, паддзахадон театр, зард æмæ кафты ансамблыл (ныртæккæ Галаты Барисы номыл зард æмæ кафты паддзахадон ансамбль «Симд») къухдариуæг кæн-гæйæ ацы музыкалон коллективтæ дидин æфтыдтой. Йе ‘ппæт царды куыст «Ирон адæмон зарджытæн»-ын стыр аргъ скодтой æппæт дунейы фольклористтæ æмæ этномузыкологтæ. Ацы чиныджы этнографион нывтæ Галайы фырт сарæзта йæхæдæг, уый уыд профессионалон нывисæг. Æцæг хъайтар у Станислав æмæ Сыгъдæг Аннæйы паддзахы 4 ордены кавалер Фыццаг дунеон хæсты хайадисты тыххæй. Стыр Фыдыбæстæйон хæсты рæстæджы дæр Галайы фырт стыр хайбавæрд бахаста Уæлахизы бонмæ, уый тыххæй нысан æрцыд майдантæй. Ахуыргæндтимæ, музыканттæ, ахуыргæнинæгтимæ æмæ зонгæтимæ композиторы фембæлдтытæ, йæ царды кинохроникæ ирдæй æвдыст æрцыдысты документалон фильмы. Æпптæ уыдæтты руаджы сценæмæкæсджытæ базонгæ сты композиторы сфæлдыстадимæ æмæ базыдтой Галаты Барис йæ радтæг ирон адæмæн цы стыр лæггæдтæ бакодта, уыдоны тыххæй.
Фильмы æмрæнхъ ма уым организаци цы равдыст æрцыд, уым æвдыст æрцыдысты «Галайы фырты фæдыл æмæ Галаты Барисы алыварс» композиторы фæстаг азты рауагъдтæ æмæ проекттæ. Уыдон сты «духовные песнопения», ног туристон проекты проспект «Тропой Галати» (Кисловодск-Моздок-Цхинвал), чингуытæ «20-21 æнусты Ирыстоны музыкалон аивад», «Ирон музыкæйы бындурæвæрæг», Хетæгкаты Къостайы æмдзæвгæтыл фыст «Романстæ æмæ зарджытæ», реставрацигонд фононыфыстытимæ дисктæ æмæ æндæр æрмæджытæ. Уымæй дарддæр равдысты базонгæ сты Галаты Барисы цард æмæ сфæлдыстады тыххæй нывтимæ.
Галайы фырты скъолайы аккаг дарддæргæнæг, Цæгат Ирыстоны Композиторты цæдисы сæрдар Макъоты Ацæмæзæн Галайы фырты номыл культурæйы фондæй лæвæрд æрцыд зæрдылдарæн ныв Советон Цæдисы композиторты 1-аг съездæй, цыран патриарх – ирон композитор Галаты Барис лæууы астæуæй. Документалон фильмы режиссер Гаспарянцæн та Галатийы номыл культурон фонд балæвар кодта чиныг «Ирон адæмон зарджытæ». РЦИ-Аланийы кинематографистты цæдисы сæрдар Гулуты Вячеслав бузныг загъта фондæн Ирыстоны дæр æмæ Уралы дæр цы куыст бакодтой, уый тыххæй. Афтæ ма арфæйы ныхæстæ загъта Гæбæраты Андрейæн РЦИ-Аланийы Сæргълæууæг æй Кады грамотæйæ кæй схорзæхджын кодта, уый тыххæй
Гаглойты Лианæйы ныхæстæм гæсгæ, документалон фильмы сисджытимæ æмæ композиторы бындартимæ уазджытæ бирæ рæстæджы ныхас кодтой фильммæ бакæсыны фæстæ. Зæгъын хъæуы уый дæр, æмæ документалон фильм ист кæй æрцыд Уæрæсейы Федерацийы Культурæйы министрады кинематографийы департаменты финансон æххуысы фæрцы.
Банысан кæнын хъæуы уый дæр, æмæ Хетæгкаты Къостайы æмдзæвгæйыл иннæ фильм «Привычка»-йы, цыран пайдгонд æрцыд Галаты Барисы экспедицитимæ сюжетæй, презентаци та уагъд кæй æрцæудзæн 27-æм апрелы Дзæуджыхъæуы национ библиотекæйы 17 сахатыл.
Премьерæйы фæстæ уазджытæ ныхас кодтой исæн къорд æмæ композиторы бындартимæ, уымæн æмæ сценæмæкæсджытæ ирон композиторы бирæ цауты тыххæй базыдтой фыццаг хатт. Гаглойты Лианæ нын куыд радзырдта, уымæ гæсгæ уыдонæй бирæтæ банысан кодтой, зæгъгæ, ацы диссаджы гоймагы цардвæдаджы тыххæй хъæуы ноджыдæр раиртасын æмæ раргом кæнын, ирон культурæйы хæрзиуæгæн ын йæ куыстытæ ахуыр кæнгæйæ.
ДЖИОТЫ Екатеринæ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.