Хуссарирыстойнаг фарс нæ хизы йæ разы æвæрд хæстæй

MARINA.png22-23 марты Женевæйы уагъд æрцыд Фæскавказы æдасдзинады фæдыл дунеон дискусситы 35-æм радон раунд. Дискусситы хæдразмæ 18 марты нæ делегацийы уæнгтæн Мæскуыйы дыууæ æмæ æртæфарсон консультацитæ уагъд æрцыд Уæрæсейы Федераци æмæ уый фæстæ та Уæрæсе æмæ Абхазы Республикæйы делегацитимæ, уый фæстæ та — Женевæйы дунеон организациты минæвæрттимæ — Евроцæдис, ИНО æмæ ЕÆÆО-имæ.

Информацион фæрæзтимæ брифингы рæстæджы Фæсконфликтон бæстонкæнынады фарстаты фæдыл РХИ-йы Президенты æххæстбарджын, Женевæйы дискусситы делегацийы сæргълæууæг Джиоты Мурат афтæ радзырдта, зæгъгæ, кæд ацы раунд юбилейон уыд, уæддæр не ’взæрын кодта уæлтæмæнад, уымæн æмæ 34 раунды дæргъы дискусситы раз цы бæрнон хæс лæууы — Хуссар Ирыстон æмæ Абхазы ныхмæ тыхæй ма спайда кæнын æмæ æдасдзинадæй ифтонгады тыххæй юридикон бæрнджын документ бацæттæ кæнын, уый æххæст не ‘рцыд.

Куысты нывæстмæ гæсгæ раунд уагъд цыд дыууæ кусæгон къорды — æдасдзинад æмæ гуманитарон фарстаты фæдыл.
Женевæйы дискусситы радон раунды хæдразмæ ахæстты æртæфарсон ссæрибары цау кæй æрцыд, уый тыххæй дискусситы хуссарирыстойнаг делегацийы сæргълæууæг Джиоты Мурат бузныг загъта, дискусситы фæлгæтты æмæ уымæн æдтейæ Хуссар Ирыстоны æмбæстæгты ссæрибар кæныны, хæрзиуæгон хъуыддаджы хайад чи райста, уыдонæн. Дунеон организаци, сæрмагондæй, ЕÆÆО-йы минæвæртты номыл дæр загъдæуыд бузныджы ныхæстæ. Дæргъвæтин рæстæджы уыдон æххуыс кодтой не ’взонг æмбæстæгты ссæрибар кæнынæн.

«Кæй зæгъын æй хъæуы, дзырд цыд хуссарирыстойнаг-гуырдзиаг арæнтæм æввахс æдасдзинадыл. Уавæр нымад æрцыд стабилон сабырыл, фæлæ уыцы нымæцы хъусдард здæхт æрцыд, фæстаг рæстæджы гуырдзиаг фарсæрдыгæй провокацион архайдтытæ кæй сарæх сты, уымæ. Уыдон уавæр æндыгъд кæнынц, сæрмагондæй, Джариашены районы цалдæр хатты гуырдзиаг фарсæрдыгæй уагъд æрцыдысты афтæхуыйнæг „æнæсанкцион акцитæ“. Гуырдзиаг фарсы ацы акциты мах банымадтам, ахсджиаг фембæлдтыты хæдразмæ уавæр барæй карз кæныныл. Ахæм ахсджиаг фембæлд у УФ-йы Фæсарæйнаг хъуыддæгты министры хæдивæг Григори Карасин æмæ Гуырдзыстоны хицауады минæвар Абашидзейы фембæлд», — дзырдта Джиоты Мурат.

Фыццаг кусæгон къорды ахсджиаг фарст уыд — тыхæй ма спайда кæныны тыххæй юридикон бæрнджын сразыдзинад бацæттæ кæнын. Ацы документыл рагæй куыст цæуы æмæ радон къахдзæф саразыны фæндон бахаста хуссарирыстойнаг фарс, фæндыд æй, цæмæй хайадисджыты иумæйаг хъусынгæнинаг ист æрцæуа.

Хуссарирыстойнаг фарсы хъуыдыйы фарс ацы хъуыддаджы рахæцыдысты Уæрæсе æмæ абхазаг коллегæтæ, афтæ дунеон организациты минæвæрттæ дæр. Фæлæ гуырдзиаг делегацийы æнæконструктивон позици фадат нæ радта иумæйаг хъусынгæнинаг саразынæн. Уымæ гæсгæ бадзырдæуыд, тыхæй ма спайда кæныны фадыджы куыст адарддæр кæныныл.
Джиоты Мураты ныхæстæм гæсгæ, регионы æдасдзинадимæ иумæ бабастой Гуырдзыстон НАТО-мæ кæй æввахс кæны йæхи, НАТО-йы структурæтæ кæй парахат кæнынц йæ территорийыл, иумæйаг æфсæддон ахуыртæ кæй уагъд цæуынц, уыцы тæссагдзинад. Гуырдзиаг къухдариуæгад уымæй бæлвырд æмæ дарддæр кæнынц Хуссар Ирыстон æмæ Абхазы ныхмæ тæссагдзинад. Женевæйы дискусситы хайадисджыты хъусдард ма здæхт æрцыд, регионы уавæр ноджы кæй фендыгъддæр уыдзæн, Панкисы комы ИГИЛ-ы террористты дарддæр кæй цæттæ кæнынц, уымæй. Фæлæ гуырдзиаг делегаци ам сæхи раст кодтой, зæгъгæ, Панкисы ком у иууыл сабырдæр регион Гуырдзыстоны, уырдæм цæуынц Президент, Парламент æмæ хицауадон æмæ æнæхицауадон организациты минæвæрттæ. Уый фæдыл сын хуссарирыстойнаг фарс загътой, зæгъгæ, уый уымæн афтæ у, æмæ ацы ком у фылдæр хъусдарды объект Гуырдзыстоны къухдариуæгады рдыгæй, уымæн æмæ дзы уавæр хуымæтæг нæу.

Джиоты Мурат дарддæр банысан кодта, зæгъгæ, хъусдард здæхт æрцыд, æрæджы цы хæрзиуæгон хъуыддаг арæзт æрцыд — ахст æмбæстæгты ссæрибар кæнын, уый адарддæр кæнынмæ. Ныр та активон куыст бакæнын хъæуы æбæрæгæй сæфт æмбæстæгтæй исты бæрæг базоныны фæдыл.

«Ацы хъуыддагыл куыста сербаг эксперт Душан Игньятович, кæцы бацæттæ кодта къорд бацамындтытæ. Уым ирдæй зыны, æбæрæгæй сæфт æмбæстæгтæ — Хацырты, Хуыгаты æмæ Плиты лæппутæ кæй уыдысты Гуырдзыстоны Мидхъуыддæгты министрады кусджыты къухы. Уымæ гæсгæ, Гуырдзыстон куыд паддзахад, афтæ бæрндзинад хæссы сæ дарддæры хъысмæт сбæрæг кæныны хъуыддаджы. Бадзырд æрцыд, эксперт кæй æрцæудзæн регионмæ æмæ дарддæр кæй кусдзæн ацы здæхты. Эксперты докладыл дарддæр куыст цæудзæн, ис дзы конкретон рекомендацитæ куыст дарддæр бакæныныл», — банысан кодта ныхасгæнæг.

Женевæйы дискусситы фæлгæтты, æрвылхаттау, рæгъмæ хаст æрцыд, цæмæй 1991 азы Хуссар Ирыстоны музейæ цы уазхуыз-триптих адавдæуыд, уый фæстæмæ раздахой йæ бынатмæ. Уазхуыз разынд Швейцарийы аукционы, уым æй хъавыдысты уæй кæнынмæ, фæлæ йæ швейцариаг къухдариуæгад æрцахстой 2004 азы. Швейцарийы минæвар Гуырдзыстоны официалон æгъдауæй уазхуыз радта Гуырдзыстоны уæды Президент Михаил Саакашвилимæ. Уымæ гæсгæ хуссарирыстойнаг фарс ноджыдæр хæсджын кæны Гуырдзыстоны, цæмæй уыцы монон æмæ культурон æргъад фæстæмæ æрбаздахой Ирыстонмæ.
Женевæйы дискусситы ма сæйраг бынат уыд, гуманитарон нысаниуæг кæмæн ис, уыцы фарстатæн, кæцытыл дзырд цыд, куыд фыццаг, афтæ дыккаг кусæгон къордты. Хуссарирыстойнаг делегаци уазхуыз-триптих раздахынæй дарддæр раразмæ кодта ирон историон-культурон цыртдзæвæнтæ бахъахъхъæнын, кæцытæ баззадысты Гуырдзыстоны территорийыл. Фæндондзинад равдыстой Хуссар Ирыстонмæ æрбацæуын кæй фæнды гуманитарон проекттæ саразынмæ чи хъавы, уыцы гуманитарон организацитимæ, цæттæ кæй сты кусынмæ. Æрмæстдæр ахæм уавæрты — Хуссар Ирыстоны чи нымайы, немæ кусын кæй фæнды, уыдон хъуамæ æрцæуой дунеимæ нæ цы иунæг фæндаг иу кæны — Транскам — ууылты.

Дарддæр Женевæйы дискусситы хуссарирыстойнаг делегацийы сæргълæууæг Джиоты Мурат дзуапп радта информацион фæрæзты цымыдисгæнæг фарстатæн: Гуырдзыстоны ахæстæтты ма Хуссар Ирыстоны æмбæстæгтæ ис æви нæ? Ацы фарстæн Мурат сдзуапп кодта: «Не ’мбæстæгтæй Гуырдзыстоны ахæстæтты ничиуал ис. Уыдон сæрибар æрцыдысты фæстаг азты Женевæйы дискусситы куысты руаджы. Амнистийы руаджы дæр сæрибар æрцыд не ’мбæстæгтæй цалдæр. Кæд æмæ ирон æмбæстæгтæй исчи равзæрста Гуырдзыстоны территорийыл цæрыны фæндон æмæ уым фыдракæнд сарæзта æмæ уый тыххæй бады ахæстоны, уый йæхи проблемæ у».

Абоны онг дæр гуырдзиаг фарс Хуссар Ирыстон æмæ Абхазы ныхмæ тыхæй кæй нал спайда кæндзæн, уыцы документыл сæ къухтæ æрфыссынмæ цæттæ кæй не сты, уый цæимæ бæттынц, уымæ Мураты хъуыдымæ гæсгæ цæттæ не сты, цæмæй бæрндзинад равдисой ацы ахсджиаг хъуыдддажы фæдыл. Гуырдзыстоны делегацийы минæвар ацы фарст бабаста дыууæфарсон сразыдзинадимæ — Уæрæсе-Хуссар Ирыстон æмæ Уæрæсе Абхазимæ ахастытимæ. Ома, бадзырдытæ уын ис Уæрæсеимæ, æнгомдæр кæнынц уæ ахастытæ æмæ мах цæттæ стæм Уæрæсейы фарсимæ ацы фарстытыл æрдзурынмæ.
Джиоты Мурат куыд радзырдта, уымæ гæсгæ сын бамбарын кодта уæрæсейаг-хуссарирыстойнаг ахастытæ куыд абхазаг, афтæ сты дыууæфарсон ахастытæ, кæцытæ рæзынц дунеон барадон бындурыл æмæ хуссарирыстойнаг-гуырдзиаг ахастытæм ницы бар дарынц. Ам дзырд хъуамæ цæуа æрмæстдæр ууыл, æмæ Гуырдзыстон Хуссар Ирыстонмæ кæй бабырста æмæ тыхæй ма спайда кæныны бадзырд æмæ сразыдзинад дæр арæзт хъуамæ æрцæуа Гуырдзыстон æмæ Хуссар Ирыстоны ’хсæн.
Ацы хъуыддагæн Хуссар Ирыстоны фарс аргъ кæны афтæ, æмæ Гуырдзыстоны фарс йæхи кæй радав-бадав кæны дыууæрдæм, ныры æмæ нæдæр уый размæйы, къухдариуæгад цæттæ не сты уыцы бæрндзинад айсынмæ.

Республикæ Хуссар Ирыстоны паддзахадон арæнтæ демаркаци æмæ делимитацийы фарсты фæдыл Джиоты Мурат афтæ радзырдта, зæгъгæ, ацы фарстыл дзырд цæуы æдзухдæр. Уыимæ иумæ ма йæ бæттынц арæнты æдасдзинадыл. Гуырдзиаг фарс кæд æдзух размæ кæнынц арæнтыл хизыны фæрст, уæд хуссарирыстойнаг фарс та æдзух зæрдыл æрлæууын кæнынц, арæнтæ делимитаци æмæ æмæ деморкацийы фæдыл цы къамис арæзт ис, уый кæй кусы иуварсонæй. Уый фæдыл хатынц гуырдзиаг фарсмæ, цæмæй къамисы фæлгæтты кусой арæныл хизыны фарстаты фæдыл.

«Гуырдзиаг фарс паддзахадон арæнтæ æдзух хоны административон дихгæнæн хахх, кæнæ административон арæнгæрон хахх æмæ йæ куыдфæнды ма хоной, уæддæр арæн уæвынад кæны, æмæ йæ халын нæ хъæуы», — дзырдта Джиоты Мурат.
Хуссарирыстойнаг фарс дискусситы радон раунды сарæзта сидт дунеон организацитæм, цæмæй гуырдзиаг фарсы бафæдзæхсой дзондзоли æмбырд кæныны рæстæг кæй æрæввахс, уымæ гæсгæ та арæнтæ халыны цаутæ ма сарæх уой. Хуссар Ирыстоны территорийыл цыдæриддæр зайы, уыдон сты нæхи æмæ арæнтæ æнæзакъонæй хæлд мауал хъуамæ цæуой.
Уымæй дарддæр ма дискусситы хайадисджытæ райстой хъусынгæнинаг, цæмæй Хуссар Ирыстон æмæ Абхазы бæстæты æмбæстагдзинад æвдисæг документтæ, уымæй дарддæр æндæр документтæ дæр нымад цæуой æндæр бæстæты, науæд уый у адæймаджы бартæ халыны цау.

КЪÆБУЛТЫ М.